Ελάχιστη βάση εισαγωγής στα ΑΕΙ ή "αιώνιοι" φοιτητές; - Το 30% δεν αποφοιτά ποτέ - Το 42% έχει ξεπεράσει τα έξι έτη σπουδών - Τελευταία θέση στην Ευρώπη, με ρυθμό αποφοίτησης μόλις 9,17%

 

Αναγκαιότητα της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής

• Να δοθεί τέλος στο φαινόμενο εισαγωγής φοιτητών με χαμηλές βαθμολογίες, που εισάγονται στα ΑΕΙ αλλά δεν αποφοιτούν. Πάνω από το 30% των φοιτητών μας δεν αποφοιτούν από τα Πανεπιστήμιά μας.
• Θέλουμε φοιτητές που γίνονται πτυχιούχοι, όχι «αιώνιους» φοιτητές που εγκλωβίζονται σε ένα δρόμο χωρίς διέξοδο, που χάνουν άσκοπα τα χρόνια τους.
• Θέλουμε νέους ανθρώπους που επιλέγουν δρόμους με προοπτική.
• Δεν τάζουμε εισαγωγή σε Πανεπιστήμια, δεν λαϊκίζουμε, δεν κάνουμε εμπόριο ψεύτικων ελπίδων.
• Για πρώτη φορά τα ίδια τα ΑΕΙ αποκτούν λόγο στα κριτήρια εισαγωγής των υποψηφίων στα ΑΕΙ. Τα ΑΕΙ επέλεξαν τον συντελεστή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής για κάθε Πανεπιστημιακό τμήμα, αν δηλ. θα κυμανθεί π.χ. στο 80% της μέσης επίδοσης των υποψηφίων ή στο 120% της επίδοσης αυτής.
• Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ήθελε να φαίνεται ανοικτή η πόρτα της εισαγωγής στα ΑΕΙ για όλους χωρίς προϋποθέσεις και κριτήρια, ενώ στην πραγματικότητα ήταν κλειστή η πόρτα της αποφοίτησης, της επαγγελματικής αποκατάστασης, της προοπτικής.
• Δίνουμε διέξοδο, αναβαθμίζοντας και αναδεικνύοντας τις εναλλακτικές εκπαιδευτικές διαδρομές, την επιλογή Δημοσίων ΙΕΚ, που παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση σε περισσότερες από 120 σύγχρονες ειδικότητες υψηλής ζήτησης και απορρόφησης από την αγορά, αυξάνοντας την πιθανότητα της επαγγελματικής τους καταξίωσης των νέων μας.

Χρόνιες παθογένειες

Εδώ και πολλά χρόνια, διαμορφώθηκε η πεποίθηση ότι η εισαγωγή στα πανεπιστήμια αποτελεί το μόνο δρόμο για την επιτυχία. Η πεποίθηση αυτή ενισχύθηκε τόσο από την άκριτη δημιουργία πανεπιστημιακών τμημάτων (συνήθως χωρίς μελέτη), προκειμένου να υπηρετηθούν πελατειακές σχέσεις και τοπικά συμφέροντα, όσο και από την εισαγωγή χωρίς ελάχιστη βάση. 

• Ποσοστό εγγραφών: Η Ελλάδα έχει το 4ο υψηλότερο ποσοστό εγγραφών σε ΑΕΙ μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ (OECD/UIS/Eurostat 2019).
• Ποσοστό αποφοίτησης: 30% των φοιτητών μας δεν αποφοιτά ποτέ (ΙΟΒΕ 2017).
• Ο ρυθμός αποφοίτησης, ως το ποσοστό αποφοίτων επί των φοιτητών, είναι σταθερά πολύ μικρότερος των άλλων χωρών με αποτέλεσμα να δημιουργείται σε όλα τα τμήματα συσσώρευση – το γνωστό πρόβλημα των «αιώνιων» φοιτητών. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Eurostat “Eurostat- Population in Europe” (Ιούνιος 2020), ως προς το ρυθμό αποφοίτησης για το 2018 η Ελλάδα κατείχε την τελευταία θέση στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών με ρυθμό αποφοίτησης μόλις 9,17%, το οποίο απέχει πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 24,05%. Ακόμη και αν λάβουμε υπόψη μόνο τους ενεργούς φοιτητές στα [Ν+2] έτη σπουδών, το ποσοστό αυτό παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό.
• Μη έγκαιρη αποφοίτηση: Σχεδόν οι μισοί (το 42%) από τους φοιτητές έχουν ξεπεράσει τα έξι έτη σπουδών (ΕΘΑΑΕ 2020).
• Πολύ χαμηλή συμμετοχή στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ): Στην Ελλάδα, μόλις το 28% των μαθητών επιλέγουν τη διαδρομή της επαγγελματικής εκπαίδευσης, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να κυμαίνεται στο 48%. Το στατιστικό αυτό είναι άκρως ανησυχητικό, ιδιαιτέρως αν λάβουμε υπόψη τις προοπτικές της ΕΕΚ:
  • Το 51% των αποφοίτων Επαγγελματικών Λυκείων δηλώνουν ότι βρήκαν σταθερή δουλειά εντός έξι μηνών με το πέρας των σπουδών τους έναντι 34% των αποφοίτων Γενικών Λυκείων (CEDEFOP 2017).
  • Οι απολαβές των αποφοίτων δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι ίσες ή υψηλότερες από τις απολαβές των αποφοίτων δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης (EU Statistics on Income and Living Conditions 2018).
  • Οι προοπτικές της ΕΕΚ γίνονται εμφανείς και από το γεγονός ότι το 25% των σπουδαστών σε ΙΕΚ έχουν ήδη πτυχίο πανεπιστημίου. Το 2012 το συνολικό αντίστοιχο ποσοστό ήταν 5% (ΓΣΕΕ 2020).
• Χαμένα χρόνια – αδυναμία ένταξης στην αγορά εργασίας για χιλιάδες νέους. Η πρόχειρη επιλογή τμημάτων, το χαμηλό ποσοστό αποφοίτησης και η ανεπαρκής αξιοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, οδηγούν χιλιάδες νέους σε χαμένα χρόνια σε πανεπιστημιακά τμήματα από τα οποίο δεν αποφοιτούν, και εγκλωβίζει χιλιάδες άλλους συμβάλουν στην αναντιστοιχία των δεξιοτήτων τους με τα ζητούμενα της αγοράς εργασίας. Συνέπεια:
  • Yψηλή ανεργία νέων: 35% των νέων είναι άνεργοι – η Ελλάδα 2η στον ΟΟΣΑ
  • Το 36% των αποφοίτων ΑΕΙ μετά το 2001 είναι άνεργοι (ΙΟΒΕ 2017).
  • Η Ελλάδα 23η μεταξύ των 28 χωρών της ΕΕ στην αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος να αναπτύξει κατάλληλες δεξιότητες που οδηγούν σε απορρόφηση από την αγορά εργασίας (CEDEFOP 2018).
  • Υπερ-ειδίκευση: Με το 28% των εργαζομένων να έχουν υπερ-ειδίκευση έναντι των απαιτήσεων της εργασίας τους, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση με μεγάλη διαφορά τόσο από τη δεύτερη, όσο και από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ στο 11%.

Μεταρρυθμίσεις για την επίλυση των ζητημάτων αυτών

Κεντρικός πυλώνας της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας είναι η αλλαγή φιλοσοφίας ως προς τις προοπτικές που παρέχουν διαφορετικές εκπαιδευτικές διαδρομές και η επένδυση στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, ώστε να μετατραπεί σε συνειδητή επιλογή και εργαλείο απασχόλησης για τους πολλούς. Στόχος ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι να παρέχει σε όλους τους νέους ένα φάσμα από ρεαλιστικές επιλογές, ώστε να αποκτήσουν τα εφόδια που χρειάζονται και να ανακαλύψουν τις κλίσεις τους, είτε μέσα από το πανεπιστήμιο, είτε μέσα από την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση.  Συγκεκριμένα:

• Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) για την εισαγωγή στα ΑΕΙ: Η ΕΒΕ διασφαλίζει ότι οι νεοεισαχθέντες φοιτητές έχουν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις για να παρακολουθήσουν και να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις σπουδές τους στον προβλεπόμενο χρόνο, δίνουμε τέλος στο φαινόμενο εισαγωγής φοιτητών με χαμηλές βαθμολογίες, καθώς και στον εξαιρετικά χαμηλό ρυθμό αλλά και ποσοστό αποφοίτησης.
• Ν+2/Ν+3: σπουδές με ανώτατο όριο φοίτησης, όπως κάθε εκπαιδευτική διαδικασία.
• Αναβάθμιση της ΕΕΚ: Με το νομοσχέδιο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο, προβλέφθηκαν οι προϋποθέσεις για την ουσιαστική αναβάθμιση των δομών αυτών και την καλύτερη σύνδεσή τους με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας (π.χ. θέσπιση ορθολογικού συστήματος διακυβέρνησης της ΕΕΚ, σύσταση συμβουλίων με την ουσιαστική συμμετοχή κοινωνικών εταίρων και τοπικών επιχειρήσεων για τη διάγνωση αναγκών της αγοράς εργασίας και τη διαμόρφωση προγραμμάτων σπουδών, ίδρυση και λειτουργία για πρώτη φορά Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων, Πειραματικών Δημοσίων ΙΕΚ και Θεματικών Δημοσίων ΙΕΚ).
• Ανάδειξη της ΕΕΚ - Παράλληλο Μηχανογραφικό: Φέτος δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα για την υποβολή Παράλληλου Μηχανογραφικού Δελτίου για τη φοίτηση σε δημόσιο ΙΕΚ (ΔΙΕΚ). Στόχος είναι η ανάδειξη της ΕΕΚ ως μια απολύτως βιώσιμη εναλλακτική διαδρομή, με επαγγελματικές προοπτικές.
  • Πότε: Ήδη από τις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις, κατά τη διαδικασία υποβολής του μηχανογραφικού, θα παρουσιάζονται στους υποψηφίους 2 ισοβαρείς επιλογές: κατάθεση τυπικού μηχανογραφικού δελτίου για την εισαγωγή σε ΑΕΙ ή/και κατάθεση παράλληλου μηχανογραφικού δελτίου για εισαγωγή σε ΔΙΕΚ. Πρόκειται δηλαδή για ταυτόχρονες διαδικασίες.
  • Ποια είναι τα κριτήρια εισαγωγής στα ΔΙΕΚ: Η εγγραφή σε ΔΙΕΚ γίνεται βάσει του απολυτηρίου του υποψηφίου και επιπλέον κριτηρίων σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας των ΙΕΚ.
  • Τι ειδικότητες παρέχονται στα ΔΙΕΚ: σήμερα στα ΔΙΕΚ παρέχονται πάνω από 120 ειδικότητες που αντιστοιχούν σε ομάδες προσανατολισμού, όπως: Τεχνολογικών Εφαρμογών, Διοίκησης & Οικονομίας, Γεωπονίας & Τεχνολογίας Τροφίμων & Διατροφής, Εφαρμογών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών, Επικοινωνίας & Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Υγείας και Πρόνοιας, Τουριστικών Επιχειρήσεων και Επιχειρήσεων Φιλοξενίας. Στο Παράλληλο Μηχανογραφικό θα συμπεριλαμβάνονται αρχικά πάνω από 50 επιλεγμένες ειδικότητες υψηλής ζήτησης από τους απόφοιτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε ειδικότητες που ζητούνται από αγορά εργασίας και σε νέες σύγχρονες ειδικότητες.
    • Ενδεικτικά, ιδιαιτέρως δημοφιλείς είναι οι ειδικότητες τεχνικού μαγειρικής τέχνης (chef), τεχνικού τουριστικών μονάδων & επιχειρήσεων φιλοξενίας, βοηθού φαρμακείου, βοηθού νοσηλευτικής γενικής νοσηλείας, καθώς και τεχνικού εφαρμογών πληροφορικής (πολυμέσα/web designer – developer/video games).
  • Διασύνδεση με επαγγέλματα/αγορά εργασίας: Πολλές από τις παρεχόμενες ειδικότητες όχι μόνο έχουν μεγάλη ζήτηση στη σημερινή αγορά εργασίας, αλλά ανταποκρίνονται και στις απαιτήσεις των επαγγελμάτων που προβλέπονται να έχουν εκθετική ανάπτυξη στο προσεχές μέλλον.
    • Π.χ.1: Για τα επαγγέλματα του μηχανικού ανάπτυξης λογισμικού και εφαρμογών, ή του μηχανικού δικτύου και βάσεων δεδομένων, τα ΔΙΕΚ προσφέρουν ειδικότητες οι οποίες μπορούν να προετοιμάσουν κατάλληλα τους καταρτιζόμενους (τεχνικός λογισμικού Η/Υ, τεχνικός εφαρμογών πληροφορικής (πολυμέσα/web designer – developer/video games), τεχνικός δικτύων και τηλεπικοινωνιών). Τα επαγγέλματα αυτά συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των 10 δυναμικών επαγγελμάτων στην Ελλάδα, βάσει δεδομένων από το Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας, καθώς και στη λίστα του ΣΕΒ για τα 11 επαγγέλματα του μέλλοντος (στη βάση αριθμού πλήρως απασχολούμενων, την αυξητική τάση μισθών και τη δυσκολία εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού).
    • Π.χ.2: Για τον τομέα της ενέργειας, που αδιαμφισβήτητα θα πρωταγωνιστήσει τις επόμενες δεκαετίες, παρέχεται η ειδικότητα τεχνικού εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Παράλληλα, το ΥΠΑΙΘ δρομολογεί την ανάπτυξη επαγγελματικών περιγραμμάτων, με έμφαση σε τομείς όπως η Ενέργεια και το Περιβάλλον. Στον τομέα της ενέργειας, το 49% των Ελληνικών επιχειρήσεων δυσκολεύονται να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας, κυρίως λόγω μη εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού (πηγή ΣΕΒ).
    • Π.χ.3: Στον τομέα της υγείας, οπού παρατηρείται μεγάλη δυσκολία για την κάλυψη κενών θέσεων στη χώρας μας, προσφέρονται 15 ειδικότητες, ανάμεσα στις οποίες διασώστης-πλήρωμα ασθενοφόρου, βοηθοί νοσηλευτικής γενικής νοσηλείας, βοηθοί νοσηλευτικής χειρουργείου. Στον τομέα της υγείας, το 29% των Ελληνικών επιχειρήσεων δυσκολεύονται να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας (πηγή ΣΕΒ).

Με τη θεσμοθέτηση της ΕΒΕ, του ανώτατου ορίου φοίτησης και του παράλληλου μηχανογραφικού αναδεικνύουμε στην πραγματικότητα τις εναλλακτικές εκπαιδευτικές διαδρομές που μπορούν να ακολουθήσουν οι νέοι μας, αυξάνοντας την πιθανότητα της επαγγελματικής τους καταξίωσης. Η υλοποίηση του νομοσχεδίου της ΕΕΚ (Δεκέμβριος 2020) ενισχύει το εγχείρημα αυτό, εξασφαλίζοντας ότι η επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί μια ρεαλιστική διέξοδο για τους υποψηφίους.