Μετά τη μάχη της Αλαμάνας στις 23 Απριλίου 1821, ο μυημένος Φιλικός, στην πρώτη του νιότη καλογεροπαίδι, αρματολός, βρήκε φρικτό θάνατο βασανιζόμενος στα 33 του, περνώντας στην αιωνιότητα της εθνικής τιμής και δόξας, και στην εμπροσθοφυλακή των αθάνατων ηρώων του Αγώνα.
Αλλαξοπιστία ή θάνατος; «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θ’ αποθάνω», απάντησε στον Ομέρ Βρυώνη, παλιό του γνώριμο από την αυλή του Αλή Πασά, αυτοστιγμεί ο Διάκος.
Η συνέχεια, όπως γράφει ο επιστολογράφος της «Κ», απόγονος του μάρτυρα, γνωστή από τα μαθητικά μικράτα μας.
Στο φύλλο της έγκριτης «Καθημερινής» της 19ης Μαρτίου, στα «Γράμματα των Αναγνωστών», υπάρχει και αυτό του κ. Αθαν. Γ. Βήλου για «Το καλογεροπαίδι που έγινε ήρωας», δηλαδή για τον Αθανάσιο Διάκο. Πάνω στο θέμα αυτό έχω και εγώ κάτι να προσθέσω, που ίσως ενδιαφέρει τους αναγνώστες, αλλά και αυτούς που αγαπούν την ιστορία και την αλήθεια. Στο σημείο αυτό αξίζει να προσέξουμε αυτά που έγραψε ο Πολύβιος: «Εξ ιστορίας αναιρεθείσης της αληθείας το καταλειπόμενον αυτής ανωφελές γίνεται διήγημα». (Πολύβιος 1.14.6).
Από εδώ τώρα αρχίζω και εγώ να καταγράφω ένα μέρος της ιστορίας, άγνωστο εν πολλοίς, για τον ήρωά μας. Η μακαρίτισσα η γιαγιά μου Βασιλική, μητέρα του πατέρα μου, γεννήθηκε στην Καστανιά Υπάτης το έτος 1875, περίπου, και πέθανε το 1955 στο σπίτι μας στη Λαμία, όπου είχαμε καταφύγει και εγκατασταθεί μετά την καταστροφή της Υπάτης από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής το 1944. Ο πατέρας της γιαγιάς, ο προπάππους, λεγόταν Αθανάσιος Καλώστος από την Καστανιά Υπάτης με απώτερη καταγωγή από τη Μουσουνίτσα. Η γιαγιά μου, λοιπόν, μου έλεγε τα εξής: «Πιδίμ’ ιμείς είμαστι απ’ το σόι τ’ Διάκ’. Οταν έγινε το άγαλμα τ’ Διάκ’ στ’ Λαμία (σημ. 1903) ήρθαν οι μουζικάντορες (μουσικοί) με νταούλια κι βιολιά κι σάλπιγγες κι πήραν τον παπούλ’ (τον πατέρα της) με τη φστανέλα και τον είχαν και τον χιρέταγαν τότι στ’ άγαλμα τ’ Διάκ’ στην πλατεία». Και συνέχιζε: Πιδάκιμ’ ιμείς καταγόμασταν απ’ την Μουσνίτσα κι ου παππούλης λέγονταν Γραμματικός ή Μασαβέτας απ’ του σόι τ’ Διάκ’».
Αυτά μου έλεγε με περηφάνια η γιαγιά για την καταγωγή της από το σόι του Διάκου και αισθάνομαι και εγώ υπερήφανος τώρα στη μεγάλη επέτειο!
Εχω όμως και άλλα να ειπώ για τον αθάνατο ήρωα της Αλαμάνας:
• Ο πατέρας του Διάκου και ο αδελφός του Κωνσταντίνος εκτελέστηκαν από τους Τούρκους και έχουν ταφεί στην Υπάτη πριν από τη θυσία του Διάκου.
• Ο Διάκος έκανε τη μεγάλη προσπάθεια, μαζί με όλους τους καπεταναίους της Αν. Στερεάς, στις 18-4-1821 για να απελευθερώσουν την Υπάτη (Νέα Πάτρα – Πάτρα – Πατρατζίκι) αλλά απέτυχαν ύστερα από σθεναρή αντίσταση των Τουρκαλβανών υπό τον Τελεχά Φέζο, συγγενή του Αλή Πασά.
• Για την αποτυχία αυτή, που στάθηκε μοιραία για τον Διάκο, ο παλαιός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Κρέμος (1839-1926) σε λόγο του στην Αθήνα αναφέρει: «Ο Διάκος πρέπει να θεωρείται νεκρός από τότε που απέτυχε να ελευθερώσει την Υπάτη».
• Η αποτυχία των καπεταναίων στην Υπάτη οδήγησε τον ήρωά μας στην Αλαμάνα και από εκεί στην αθανασία και στην αιωνιότητα.
• Ο ήρωας οδηγήθηκε δέσμιος από την Αλαμάνα στη Λαμία (Ζητούνι, τότε) γιατί η σύλληψή του έγινε εντός των ορίων του καζά Ζητουνίου. Τα όσα ακολούθησαν είναι γνωστά και αφορούν όλους μας…
πηγή:https://www.kathimerini.gr/opinion/readers/561326056/pidim-imeis-eimasti-ap-to-soi-t-diak-elege-me-katagogiki-perifania-i-giagia-vasiliki/