Γράφουν ο Υπτγος ε.α. Μιλτιάδης Πιτούλης και η Εκπαιδευτικός Λίτσα Αναστασίου
Ξεκινάμε κάνοντας από την αρχή γνωστό ότι οι δικές μας παρατηρήσεις είναι απόρροια των επαφών μας με πολλούς φίλους, μέλη Συλλόγων Βλάχων από τα βλαχοχώρια του Ελληνικού χώρου και όχι φυσικά των Σκοπίων ή της Αλβανίας.
Ν’ αναφέρουμε επίσης ότι και οι δύο είμαστε ομιλητές του ιδιώματος της ιδιαίτερης περιοχής μας, το οποίο μάθαμε από τους γονείς μας με όλες τις διαφορές που δυσκολεύουν πολλές φορές την συνεννόηση, διότι η βλαχική είναι ένα σύνολο από μη ομογενοποιημένα ιδιώματα. Κι αυτός είναι ο πλούτος της και η ομορφιά της, η διαφορετικότητα που μας ενώνει στη μία και μοναδική πατρίδα, η οποία ποτέ δεν μας καταπίεσε να μη μιλούμε τα βλάχικα, όπως διατείνονται ψευδώς κάποιοι!
Μέχρι πρόσφατα η γλωσσολογία αδυνατούσε να αποφανθεί με ποια κριτήρια ο γλωσσικός κώδικας ενός πληθυσμού χαρακτηρίζεται ξεχωριστή γλώσσα και πότε διάλεκτος ή ιδίωμα. Οπότε άλλοι παράγοντες έπαιζαν σημαντικό ρόλο, όπως π.χ. η πολιτική βούληση και σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του γλωσσολόγου Μαξ Βαϊνράϊχ (Max Weinreich) «Μία γλώσσα είναι μια διάλεκτος εξοπλισμένη με στρατό και ναυτικό», που τονίζει πόσο βαρύνει ο πολιτικός και κρατικός παράγοντας σε τέτοια θέματα. Και η βλαχική δεν είχε ποτέ ούτε στρατό ούτε ναυτικό, διότι ουδέποτε υπήρξε έθνος Βλάχων! Οπότε, το αν είναι αυτόνομη γλώσσα η βλαχική είναι η άποψη μιας μικρής μερίδας επιστημόνων, των οποίων αδυνατούμε να κατανοήσουμε τα κίνητρα της διαφωνίας τους με τους υπόλοιπους.
Βεβαίως, η σύγχρονη γλωσσολογία επιχειρεί να επιλύσει το πρόβλημα με την υιοθέτηση μιας άλλης οπτικής, με την οποία προσεγγίζεται η διάκριση «γλώσσα-διάλεκτος», με την εισαγωγή της έννοιας του «γλωσσικού συνεχούς», αλλά αυτό είναι θέμα ειδικών επιστημόνων κι όχι δικό μας.
Αν η βλαχική είναι αυτόνομη γλώσσα ή διάλεκτος ή ιδίωμα κλπ. μας είναι αδιάφορο. Για εμάς τους Βλαχόφωνους Έλληνες, είναι η δεύτερη μητρική γλώσσα, το πολιτιστικό στοιχείο, που μας έμαθαν οι γονείς μας παράλληλα με τα ελληνικά, συνεχίζοντας την προφορική παράδοση που είχαν κληρονομήσει, χωρίς να έχουν σχεδόν καμιά γνώση για τις ιστορικές συνθήκες της Ρωμαιοκρατίας, που οδήγησαν τον πληθυσμό της Πίνδου να μιλάει και αυτό τον επίκτητο γλωσσικό κώδικα, γιατί ελληνικά και μιλούσαν και έγραφαν όλοι.
Η προπαγάνδα...
Την τελευταία περίοδο οι Βλαχόφωνοι Έλληνες γινόμαστε για άλλη μία φορά θεατές στο ίδιο έργο: να οργανώνονται Συνέδρια για ζητήματα τα οποία τους αφορούν ΧΩΡΙΣ τους ίδιους, από μικρές αλλά δυναμικές ομάδες οι οποίες σε καμιά περίπτωση δεν δικαιούνται να επιβάλλουν την άποψή τους στην μεγάλη μάζα των Βλαχοφώνων Ελλήνων η οποία δεν συμμετέχει! Επί ενάμιση αιώνα περίπου η Ρουμάνικη προπαγάνδα προσπάθησε να τους πείσει ότι δεν είναι Έλληνες, αλλά απέτυχε διότι «σκόνταψε» στην ισχυρή προσήλωσή τους στο Ελληνικό Έθνος: και είναι γνωστός ο αυτοπροσδιορισμός τους ως Βλαχοφώνων / Λατινοφώνων Ελλήνων.
Σε καμμιά περίπτωση όμως, οποιαδήποτε ενέργεια που αφορά την βλαχική δεν μπορεί κατά την γνώμη μας να επιχειρηθεί επιπόλαια, χωρίς να συνυπολογισθεί και το ζήτημα της προπαγάνδας για την καταγωγή των Βλάχων. Κι αυτό διότι μπορεί να οδηγήσει σε άλλα μονοπάτια…
Η ξένη προπαγάνδα δεν παραιτήθηκε ποτέ του σκοπού της και ανάλογα με την εποχή και τις ιστορικές συνθήκες, χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να πετύχει ν’ αποσπάσει αυτό το κομμάτι του πληθυσμού από τον Ελληνισμό, διότι κατάφερε να δημιουργήσει θύλακες με υποστηρικτές της στη Βέροια και τα Γρεβενά κυρίως.
Είναι γνωστά τα θλιβερά γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με την ίδρυση της φιλοναζιστικής Λεγεώνας ΤΡΑΪΑΝ στη Βέροια και Πριγκιπάτου στην Πίνδο, τα οποία αντιμετώπισαν αποτελεσματικά οι ίδιοι οι Βλάχοι!
Σήμερα, μετά την αποτυχία όλων των προσπαθειών της Ρουμανίας να μας πείσει ότι είμαστε Ρουμάνοι στην καταγωγή επικρατεί καινούργια θεωρία, υποβοηθούμενη κι από γερμανικούς ναζιστικής προέλευσης οργανισμούς όπως η FUEN, αυτή της ξεχωριστής εθνότητας που εντάχτηκε στο Ελληνικό Έθνος και απολαμβάνει πλήρη δικαιώματα. Ούτε Ρουμάνοι δηλαδή αλλά ούτε κι Έλληνες! Βέβαια το «ούτε Ρουμάνοι» είναι παραπλανητικό για να παρασύρουν αδαείς στο άρμα του αυτονομισμού που εξυπηρετεί άλλα σχέδια…
Θα θέλαμε να ενημερώσουμε ότι το αίτημα του εγγραμματισμού της βλαχικής είναι παλαιό και δεν είναι των Βλαχόφωνων Ελλήνων! Είναι επιδίωξη των απογόνων όλων εκείνων που παρασύρθηκαν από τη ρουμάνικη προπαγάνδα στη δεκαετία του 1920, εγκατέλειψαν οικειοθελώς την Ελλάδα αποποιούμενοι εγγράφως την ελληνική ιθαγένεια, πήγαν στην Ρουμανία, εργαλειοποιήθηκαν από την προπαγάνδα και το έθεσαν ήδη στη λεγόμενη «παρασυναγωγή», δηλαδή στο Συνέδριο που είχε διοργανώσει το Κ.Ε.Μ.Ο. (Κέντρο Έρευνας Μειονοτικών Ομάδων) στη Λάρισα χωρίς τους Βλάχους το 1998!
Οι απόγονοι αυτών λοιπόν, ενσυνείδητα ανθέλληνες, υπηρετούν με κάθε μέσο τη νέα θεωρία: ούτε Ρουμάνοι, ούτε Έλληνες αλλά διαφορετική εθνοτική ομάδα! Και μετά θα έλθει το επόμενο βήμα, το αίτημα της αυτονόμησης, γιατί στις συζητήσεις τους καλλιεργούν τον αλυτρωτισμό!
Εγγραμματισμός και ομογενοποίηση...
Αυτοί λοιπόν σε συνεργασία με τους εντός Ελλάδος ελάχιστους, αλλά δυναμικούς συνοδοιπόρους τους, προωθούν τον εγγραμματισμό της βλαχικής ο οποίος είχε ήδη εφευρεθεί από τους ίδιους, με την καθιέρωση του ρουμάνικου αλφάβητου στο ομογενοποιημένο ιδίωμα της Κωνστάντζας της Ρουμανίας. Διαφώνησαν με τους Σκοπιανούς και τους υπόλοιπους του εξωτερικού, τους επονομαζόμενους Μακεδονοαρμάνους, για το αμιγώς ρουμάνικο αλφάβητο που είχαν καθιερώσει, ένα άλλο πιο κοντά στο λατινικό χωρίς «κατσιούλες», όπως λέμε οι Βλαχόφωνοι Έλληνες περιπαιχτικά! Αλλά όλοι μαζί συμφωνούν στην ομογενοποίηση της βλαχικής που τους βολεύει!
Έτσι, στα πλαίσια της Ε.Ε. και των προγραμμάτων για τις ολιγότερο ομιλούμενες γλώσσες κάποιοι κύκλοι του εξωτερικού σε συνεργασία ως φαίνεται με τρείς Συλλόγους μέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, το Σύλλογο Βλάχων Βέροιας, το Σύλλογο Αετομηλιτσιωτών Γράμμου, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βλάχων Διστράτου και με τρείς άλλους μη μέλη, τη Συντροφιά Βλάχων Αθήνας, το Σύλλογο Βλάχων Άνω Πορογίων και το Σύλλογο Σαμαριναίων Κοζάνης και φυσικά το Κ.Ε.Μ.Ο. ξεκίνησαν την τελευταία 10ετία να καλλιεργούν την θεωρία του κινδύνου της εξαφάνισης της βλαχικής!
Είναι αλήθεια ότι η βλαχική, όπως και άλλοι ιδίου τύπου προφορικοί γλωσσικοί κώδικες στην Ευρώπη, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, διότι έχουν εκλείψει οι λόγοι και οι αντικειμενικές συνθήκες που τους συντηρούσαν, κυρίως η γεωγραφική απομόνωση μετά την αστικοποίηση των πληθυσμών. Όπως είναι γνωστό ότι για τους ίδιους λόγους κινδυνεύουν και γραπτοί γλωσσικοί κώδικες παγκοσμίως!
Στην κίνηση αυτή εντός Ελλάδος πρωτοστατεί από πολλά χρόνια ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας που είναι και ο μόνος που συμμετέχει και στο λεγόμενο Μακεδοναρμάνικο Συμβούλιο και είναι γνωστές από χρόνια οι θέσεις του, όπως είχαν εκφραστεί από τον κ. Δημήτρη Γκαλαϊτση, σε ημερίδα που διοργάνωσε στο Μεσολόγγι το Ιστορικό Μουσείο «Διέξοδος» στις 15 Σεπτεμβρίου 2018.
Στην ημερίδα ο κ. Γκαλαίτσης επανέλαβε τις γνωστές απόψεις του, ότι, δηλαδή, ο βλάχικος λόγος δεν είναι διάλεκτος ή ιδίωμα, αλλά γλώσσα, «εγγραμματιζόμενη πιο αποτελεσματικά με το λατινικό αλφάβητο ως λατινογενής γλώσσα». Σημειώνεται ότι ο κ. Γκαλαίτσης το πάει ακόμα πιο… μακριά, αφού προτείνει τη δημιουργία ενός πανεπιστημιακού τομέα βλαχολογικών σπουδών για την …«προστασία της βλαχικής γλώσσας που βρίσκεται σε κίνδυνο αφανισμού».
Θέσεις και της ΕΜΠΒ...
Εκ των υστέρων, διαπιστώσαμε με έκπληξη ότι οι θέσεις αυτές είναι και οι θέσεις της Εταιρείας για τη Μελέτη του Πολιτισμού των Βλάχων που ιδρύθηκε πρόσφατα και προχώρησε στην πραγματοποίηση του πρώτου της Συνεδρίου στα Ιωάννινα, όπου εξετάστηκε ο εγγραμματισμός της βλαχικής με πρόσχημα τη διάσωσή της. Και εξηγούμε την λέξη «πρόσχημα»:
• Όλοι όσοι συμμετείχαν είναι επιστήμονες οι οποίοι κινούνται στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δηλαδή στα Βαλκάνια και οφείλουν να γνωρίζουν την ΙΣΤΟΡΙΑ της περιοχής με τις ιδιαιτερότητές της, οι οποίες βασάνισαν τους πληθυσμούς με διαιρέσεις και εχθρότητες που κατέληγαν ενίοτε και σε πόλεμο. Οφείλουν λοιπόν να γνωρίζουν ότι το γεγονός του εγγραμματισμού με τον τρόπο που τον επιχειρούν είναι παρακινδυνευμένο, με απρόβλεπτες συνέπειες για τους Βλάχους διότι οι ίδιοι δεν συμμετέχουν! Κι αυτό διότι δε λαμβάνουν υπόψη τον πολιτικό παράγοντα της πράξης τους, δε διαχωρίζουν έστω τη θέση τους από πρακτικές της προπαγάνδας, εμφανίζονται ρομαντικοί, ακόμα κι επιπόλαιοι ότι θα γράφουν ποιήματα και τραγούδια κι έτσι θα σωθεί η βλαχική, χωρίς την μαζική στήριξη των Βλάχων οι οποίοι είναι ιδιαίτερα καχύποπτοι και προβληματισμένοι με τέτοιες κινήσεις που γίνονται χωρίς διαφάνεια!
Εύλογα ερωτήματα
Εκτός από τα προηγούμενα, παρακολουθώντας στα μέσα μαζικής επικοινωνίας την επιχειρηματολογία διαφόρων «επώνυμων» αρθρογράφων, μας γεννούνται ορισμένα εύλογα ερωτήματα:
- Μιλούν κάποιοι για συστηματικές προσπάθειες για τη γραφή της βλαχικής και για λογοτεχνική παραγωγή στη βλαχική: Μήπως εννούν τα ποιήματα και τις μεταφράσεις κάποιων έργων από ποιητές πολίτες ξένων χωρών, όπως η Κίρα Μάντσου, ο Βράνα ή ο Φούκη στην κατασκευασμένη γλώσσα της Κωνστάντζας; Ποιος νοήμονας νεαρός Βλάχος θα μάθει να γράφει βλάχικα για να διαβάζει μεταφράσεις του Καβάφη στα βλάχικα που έφτιαξαν οι προαναφερόμενοι, τη στιγμή που γνωρίζει άριστα ελληνικά; Οπότε αυτή η μετάφραση τί σκοπούς εξυπηρετεί; Την επίπλαστη δημιουργία λογοτεχνίας σε γλώσσα με ανύπαρκτο κοινώς αποδεκτό αλφάβητο;
- Μιλούν επίσης για «αναρίθμητα βιβλία, γραμματικές, λεξικά και λογοτεχνικά πονήματα που αποτυπώνουν την αγωνία και την ευτυχία των προγόνων μας»! Αλήθεια, πού υπάρχουν όλα αυτά και σε ποιο από τα ιδιώματα ζητούν συστηματική διδασκαλία, έδρα Βλαχικών Σπουδών σε Ήπειρο ή Μακεδονία, κλπ. Σε συγκεκριμένο ιδίωμα ονειρεύονται την Έδρα ή στην ομογενοποιημένη των Μακεδοναρμάνων;
- Μιλούν για «δεδομένη χρηματοδότηση από οικονομικά επιφανείς Βλάχους που έχουν εκπεφρασμένη επιθυμία της ιστορικής συνέχειας με τους μεγάλους ευεργέτες των γραμμάτων της χώρας»! Αγνοούν ή κάνουν πως αγνοούν ότι ΟΛΟΙ οι Ευεργέτες έδωσαν τις περιουσίες τους στο Ελληνικό Κράτος για την προώθηση των ελληνικών γραμμάτων γιατί αυτό θεωρούσαν ως Έθνος τους; Ούτε στα βλαχοχώρια τους δεν έδωσαν χρήματα για τα ανύπαρκτα βλάχικα γράμματα! Μήπως για λόγους διαφάνειας να μαθαίναμε και εμείς οι Βλάχοι ποιοί είναι αυτοί οι επιφανείς Βλάχοι που διαθέτουν τόσο χρήμα για προώθηση της γραπτής βλαχικής;
-Ζητούν επίσης κάποιοι από την Ελλάδα, στα πλαίσια των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση, να σεβαστεί τους θεμελιωτές της σύγχρονης ελληνικής κοινοπολιτείας!!! Άλλαξε το Σύνταγμα και το πολίτευμα της χώρας μας και γίναμε «Κοινοπολιτεία»; Δεν φαντάζομαι να αγνοούν τον όρο της λέξεως, άρα τον χρησιμοποιούν ενσυνείδητα για να υποδηλώσουν έθνος ή κράτος Βλάχων; Το Πριγκιπάτο της Πίνδου εννοούν;
- Ισχυρίζονται επίσης ότι η βλαχική/αρωμουνική είναι αυτόνομη και ισότιμη γλώσσα με τις ευρωπαϊκές των Κρατών - Εθνών!
Ποια είναι η Ε.Μ.Π.Β.;
Αυτό το τελευταίο μας έκανε να ανατρέξουμε στις εργασίες του Συνεδρίου της Εταιρείας στα Ιωάννινα. Από τη μελέτη τους προκύπτουν καινούργια ερωτήματα τα οποία αιωρούνται, χωρίς συγκεκριμένη απάντηση από τους εμπλεκόμενους παρά μόνο αοριστίες.
Αποκρύπτονται βέβαια το πραγματικό κλίμα που επικράτησε εκεί, οι διαφωνίες και οι αψιμαχίες του κ. Ντίνα με τους κ.κ. Δασούλα – Μπέη, οι οποίοι έχουν δημιουργήσει κανόνες για την εκμάθηση και δικής τους έμπνευσης αλφάβητο, χωρίς συνεργασία μεταξύ τους και προσπαθούν να επιβάλλουν ο καθένας τη δική του άποψη. Όπως επίσης αποκρύπτεται η αψιμαχία του κ. Ντίνα με τον κ. Δημ. Γκαλαϊτση για τις μεθόδους εκμάθησης της βλαχικής, σε τέτοιο σημείο ώστε αναγκάστηκε ο κ. Νιτσιάκος να επέμβει κατευναστικά! Αυτή η διάσταση απόψεων, όπως εκδηλώθηκε, ομολογούμε ότι μας προβλημάτισε έντονα για το ποιοι είναι οι πραγματικοί σκοποί ίδρυσης της συγκεκριμένης Εταιρείας Μελέτης, τη στιγμή που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η βλαχική μπορεί να γραφεί με περισσότερα του ενός αλφαβήτου! Μήπως με πέντε ή έξη ή ακόμα καλύτερα ένα για κάθε ιδίωμα;
Η διάσωση της προφορικής και μη ομογενοποιημένης γλώσσας των Βλάχων, η οποία πράγματι συρρικνώνεται αλλά έχει μελετηθεί κι αναλυθεί επαρκώς τον προηγούμενο αιώνα από έγκριτους επιστήμονες ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, μπορεί άριστα να γίνει μόνο με οπτικοακουστικά μέσα που είναι πλούσια στην εποχή μας, με την επαφή με φυσικούς ομιλητές σε κάθε Σύλλογο που συνάδουν και με τον πατροπαράδοτο τρόπο που διαδιδόταν από γενιά σε γενιά.
Τα έχουμε εξαντλήσει όλα αυτά ώστε να θεωρούμε ότι ΜΟΝΟ η γραφή θα την σώσει; Πώς μπορεί να σωθεί η βλαχική με τη γραφή αλλά χωρίς την ευαισθητοποίηση των νεότερων γενεών, η οποία ευαισθητοποίηση μπορεί να επιτευχθεί ΜΟΝΟ ενδο-Συλλογικά, διότι αν επικαλεστούμε συναισθηματικούς λόγους, τί λόγους μπορεί να έχει ο Καλαμπακιώτης να μάθει το ιδίωμα των Σερρών ή μία ομογενοποιημένη εκδοχή της βλαχικής; Κι αυτό, τη στιγμή που δεν μαθαίνει στα παιδιά του ούτε το δικό του ιδίωμα;
Γιατί τόσα χρόνια οι επιστήμονες της Εταιρείας Μελέτης δεν ήρθαν σε επαφή με τους Συλλόγους των Βλάχων που είναι ενταγμένοι στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων να τους ενημερώσουν και να το συζητήσουν μαζί τους;
* * *
Από τις απόψεις των εισηγητών του Συνεδρίου μας προβλημάτισαν και τεχνικά θα λέγαμε θέματα, γιατί δεν καταλάβαμε πέρα από το ωραίο ευχολόγιο για τη διάσωση της προφορικής βλαχικής τις αποφάσεις που πάρθηκαν:
1) Ποιοι θα την κάνουν και με ποια εμπειρία; Με ποια πιστοποίηση και ποιος τελικά σ’ αυτή τη χώρα αποφασίζει για τέτοια θέματα; Η Ακαδημία Αθηνών τί ρόλο παίζει;
2) Γιατί στην ουσία προχωρούν στον εγγραμματισμό χωρίς την συμμετοχή της συντριπτικής πλειοψηφίας των Συλλόγων Βλάχων; Η πρωτοβουλία 5 ή 6 Συλλόγων σε επίπεδο 130 και πλέον Συλλόγων Βλάχων πανελληνίως είναι αμελητέα αλλά ταυτόχρονα είναι και περίεργη όταν φαίνεται να επικροτείται κυρίως από άτομα του εξωτερικού.
3) Πόσες εκδοχές αλφάβητου τελικά προτάθηκαν και ποιος ειδικός επιστήμονας είναι ο συντάκτης της πρότασης των 6 Συλλόγων;
4) Η Γραμματική της κοινής Κουτσοβλαχικής των Κατσάνη – Ντίνα υπάρχει από το 1990. Ποιά ήταν τόσα χρόνια η ανταπόκριση των νέων βλαχικής καταγωγής για την εκμάθηση της βλαχικής σε γραπτή μορφή με το συγκεκριμένο αλφάβητο;
5) Γνωρίζουν πόσα ακριβώς είναι τα ιδιώματα βλαχικής που υπάρχουν στην Ελλάδα και πόσα χρόνια χρειάζονται μόνο για την καταγραφή τους;
6) Ποιος ακριβώς είναι ο πραγματικός στόχος του εγγραμματισμού; Η Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ή κάτι άλλο;
7) Μήπως τελικά έχουν ως στόχο την φημολογούμενη δημιουργία ενός Παν-Βαλκανικού Οργάνου με έδρα μάλλον εκτός Ελλάδος; Ρωτήθηκαν οι Βλαχόφωνοι Έλληνες αν επιθυμούν να συμμετάσχουν σε κάτι τόσο επικίνδυνο τη στιγμή που υπάρχουν ήδη όργανα όπως η Π.Ο.Π.Σ.Β. και η Παγκόσμια Βλαχική Αμφικτιονία που τους εκφράζουν στη συντριπτική πλειοψηφία τους; Το ότι διαφωνούν στην ουσία τρεις ή τέσσερις Σύλλογοι δεν δικαιολογεί το εγχείρημά τους.
Η αίσθηση απ’ όλα αυτά, είναι ότι αφού απέτυχαν να επιβάλλουν μειονότητα Βλάχων άνωθεν, με τη συμβολή κύκλων της Ε.Ε., προσπαθούν να «δημιουργήσουν» τις προϋποθέσεις από χαμηλά ώστε κάποια στιγμή ν’ αναγνωριστεί εκ των πραγμάτων βλάχικη μειονότητα στην Ελλάδα παρουσιάζοντας γραπτή γλώσσα και λογοτεχνία!
* * *
Υ.Γ. Όσον αφορά την Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμού των Βλάχων θα συνιστούσαμε πλήρη διαφάνεια με τη δημοσίευση ολόκληρου το Καταστατικού της ίδρυσης του φορέα με τα Ιδρυτικά μέλη, διότι σύμφωνα με τις φήμες που κυκλοφορούν υπάρχουν ονόματα – εκπλήξεις και μάλιστα με δυσάρεστους συνειρμούς για εμάς τους Βλάχους!
Οι Βλαχόφωνοι Έλληνες έχουν δικαίωμα στην αλήθεια τη στιγμή που όλα γίνονται στο όνομά τους.
πηγή:https://www.eaas.gr/arthra-dimosieymata/upopta-paihnidia-me-ta-blahika