Του Κώστα Στούπα
Το 2020 αποδείχτηκε μια από τις δυσκολότερες χρονιές των τελευταίων δεκαετιών για την Ελλάδα καθώς εκτός από την επιδημία του "Covid-19" που έπληξε ολόκληρη την υφήλιο, η χώρα αντιμετώπισε την προσπάθεια της Τουρκίας του Ερντογάν να μας φέρει προ οδυνηρών τετελεσμένων.
Η προσπάθεια αυτή της Τουρκίας ξεκίνησε στα τέλη του 2019 όταν στις 8 Δεκέμβριου τέθηκε σε ισχύ το περίφημο "τουρκολιβυκό" σύμφωνο που προέβλεπε την οριοθέτηση AOZ μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης η οποία βρισκόταν σε εμφύλια αντιπαράθεση με τις δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ που ήλεγχε τα δυο τρίτα της χώρας και έχει την υποστήριξη του κοινοβουλίου της. Στις 27 Φεβρουαρίου η συμφωνία εστάλη στον ΟΗΕ και στις 2 Μαρτίου αναρτήθηκε επίσημα. Με βάση τη συμφωνία αυτές οι θαλάσσιες ζώνες νοτίως της Κρήτης περιέρχονταν στην τουρκική ΑΟΖ.
Το δεύτερο χτύπημα...
Στα τέλη του Φεβρουαρίου και ενώ είχε ξεκινήσει η διασπορά του "Covid-19” από την Κίνα προς τις χώρες της Δύσης η Τουρκία μεθόδευσε μια υβριδική εισβολή δεκάδων χιλιάδων "λαθρομεταναστών" και προσφύγων από τις περιοχές που διασχίζει ο Έβρος μεταξύ των συνόρων των δυο χωρών.
Ανέλπιστα, η Ελλάδα κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κίνηση αυτή, η επιτυχία της οποίας θα μπορούσε να προκαλέσει πολιτική και κοινωνική κρίση στη χώρα και την Ε.Ε. Η Ελλάδα είχε αρωγό στην προσπάθεια αυτή πολλές χώρες της Ευρώπης και την υποστήριξη της Ε.Ε.
Η επιτυχής αντιμετώπιση της κρίσης στον Έβρο φαίνεται να αιφνιδίασε το καθεστώς Ερντογάν στην Τουρκία η οποία υπολόγιζε πως με τις δύο παραπάνω κινήσεις θα προκαλούσε κοινωνικό και πολιτικό χάος στην Ελλάδα και θα εκβίαζε την Ε.Ε. για οικονομικά και πολιτικά ανταλλάγματα.
Η κρίση στον Έβρο κράτησε περί τις 30 ημέρες μέχρι που η Τουρκία αναγκάστηκε να απομακρύνει τις χιλιάδες προσφύγων και μεταναστών που είχαν κατασκηνώσει δίπλα στα ελληνικά σύνορα.
Χαρακτηριστικό της κατάστασης έμεινε το επεισόδιο μεταξύ Τούρκων στρατιωτών και αυστριακών συνοριοφυλάκων που βρέθηκαν αντιμέτωποι στη συνοριογραμμή όταν οι δεύτεροι στην ερώτηση τι δουλειά έχουν εκεί απάντησαν, για να προστατέψουν τα σύνορα της Ε.Ε.
Το εγχείρημα του Ερντογάν απέτυχε στον Έβρο και η αξιοπιστία της Ελλάδας μετά από μια δεκαετία με "Greek Statistics" και απειλές για "Grexit" αναβαπτίστηκε στα μάτια των εταίρων και της διεθνούς κοινής γνώμης.
Η επόμενη κρίση στις σχέσεις των δυο χωρών ξεκίνησε περί τα μέσα Ιουλίου με την έκδοση navtex από μέρους της Τουρκίας με περιεχόμενο τη διεξαγωγή ερευνών στο Λιβυκό Πέλαγος νότια της Κρήτης και δυτικά της Κύπρου.
Η navtex ήταν παράνομη, διότι δέσμευε και περιοχές της Ελληνικής και Κυπριακής υφαλοκρηπίδας, τις οποίες όμως η Τουρκία αντίθετα με το δίκαιο της θάλασσας παράνομα θεωρεί τουρκικές.
Η Ελλάδα απάντησε με την υπογραφή συμφωνίας που όριζε την ΑΟΖ με την Ιταλία και αμέσως μετά με μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο δυτικά του 27ου Μεσημβρινού σε περιοχή που έτεμνε την περιοχή που περιλάμβανε το τουρκολιβυκό σύμφωνο.
To καλοκαίρι το ερευνητικό πλοίο Ορούτς Ρέις έπλευσε σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες ζώνες με τη συνοδεία τουρκικών πολεμικών υπό την αυστηρή επιτήρηση του συνόλου σχεδόν του ελληνικού στόλου ο οποίος με την παρουσία των μονάδων του παρεμπόδιζε τις έρευνες και κυρίως αμφισβητούσε έμπρακτα την επίδειξη κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Τουρκία.
Κατά πληροφορίες του γερμανικού Τύπου η Τουρκία φαίνεται πως επεδίωκε κάποιο "θερμό" επεισόδιο το οποίο θα ξεκινούσε με τρόπο που εξέθετε την Ελλάδα ως επιτιθέμενη στη διεθνή κοινή γνώμη. Η σύγκρουση της φρεγάτας Λήμνος με την τούρκικη Κεμάλ Ρέις στην οποία η τελευταία έπαθε σημαντικές ζημιές αποδίδεται στην προσπάθειά της να εμβολίσει το ελληνικό σκάφος.
Η Ελλάδα την περίοδο των προκλήσεων και της αντιπαράθεσης με την Τουρκία το 2020 κατάφερε να πραγματοποιήσει σε επίμαχες περιοχές αλλεπάλληλες στρατιωτικές ασκήσεις με τη Γαλλία, τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα ΕΑΕ κλπ δημιουργώντας ένα ισχυρό αποτρεπτικό πλέγμα αλλά και ένα σαφές μήνυμα πως δεν θα δεχτεί τετελεσμένα με σταυρωμένα χέρια, ούτε η ίδια, ούτε οι σύμμαχοί της.
Τόσο η Γαλλία όσο και οι ΗΠΑ πολλές φορές υποστήριξαν τις ελληνικές θέσεις με τρόπο που δεν είχαν κάνει ποτέ στο παρελθόν.
Ακόμη και η Γερμανία που έχει σημαντική οικονομική, πολιτική και ιστορική εξάρτηση από την Τουρκία μετά τη δεύτερη έξοδο του Ορούτς Ρέις αναγκάστηκε να πάρει αποστάσεις...
Εν τω μεταξύ το περασμένο Φθινόπωρο η απόσπαση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ στις εσωτερικές εξελίξεις λόγω εκλογών αύξησε περαιτέρω το κενό ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή, δημιουργώντας ένα παράθυρο ευκαιρίας για τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Κοινός παρονομαστής των υποδείξεων των φίλων και συμμάχων της Ελλάδας προς τη χώρα μας ήταν η αποφυγή κάποιου θερμού επεισοδίου που θα οδηγούσε σε εμπλοκή μέχρι την ορκωμοσία του νέου Προέδρου...
Τούτο δεν ήταν εύκολη υπόθεση καθώς οι ένοπλες δυνάμεις έπρεπε να επιτηρούν συνεχώς τις τουρκικές κινήσεις που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπέρασαν τα όρια των προκλητικών επιδείξεων.
Η Ε.Ε. στην τελευταία σύνοδο απέφυγε να λάβει μέτρα εναντίον της Τουρκίας γιατί προφανώς περιμένει να προσανατολιστεί σε σχέση με τη στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ υπό την προεδρία του Τζο Μπάιντεν.
Αν κάποιος το 2019 μας περιέγραφε το μέγεθος, το εύρος και τη διάρκεια των τουρκικών προκλήσεων το 2020 είναι απίθανο να υπολογίζαμε πως το 2021 δεν θα μας έβρισκε με σημαντικές απώλειες στην δίνη μιας κρίσης μεγαλύτερης από εκείνη που ακολούθησε τη χρεοκοπία του 2010.
Τα ελληνοτουρκικά είναι το μοναδικό μέτωπο που η Τουρκία του Ερντογάν δεν πέτυχε τους στόχους που είχε βάλει, εν αντιθέσει με τα μέτωπα της Λιβύης, της Συρίας και του Ναγκόρνο Καραμπάχ και αυτό παρά την προκλητική υποστήριξη του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Οι Ελλητουρκικές διαφορές αναδείχτηκαν ένα από τα σημεία διάστασης μεταξύ του προέδρου Τραμπ και των υπουργείων εξωτερικών και άμυνας.
Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στο Αιγαίο και οι αστυνομικές δυνάμεις στον Έβρο επέδειξαν μη αναμενόμενη υψηλή αποτελεσματικότητα παρά τη μεταπολιτευτική δημοσιοϋπαλληλοποίηση και τη γήρανση του εξοπλισμού μετά τη χρεοκοπία.
Η κινητοποίηση μονάδων που θεωρούνταν ουσιαστικά παροπλισμένες κρύβει ικανότητες και καταβολή τεράστιων προσπαθειών.
Η αντιμετώπιση της ελληνοτουρκικής κρίσης του 2020 διπλωματικά και στρατιωτικά αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του μεταπολιτευτικού ελληνισμού.
Η αντιπαράθεση βέβαια δεν έχει τελειώσει, η Τουρκία αποτελεί πολύτιμο στρατηγικό, οικονομικό και ενεργειακό εταίρο ( ως κόμβος μεταφοράς).
Κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί πως το 2020 ήταν μια χρονιά υποχώρησης και απωλειών στα εθνικά μέτωπα της χώρας. Το αντίθετο συμβαίνει. Το 2021 βρισκόμαστε έναντι της Τουρκίας από ισχυρότερες θέσεις σε σχέση με αυτές που βρισκόμασταν 12 μήνες νωρίτερα...
πηγή:https://www.capital.gr/o-kostas-stoupas-grafei/3506956/to-tsalakoma-tou-erntogan