Η αλλαγή ηγεσίας στην Ουάσιγκτον αλλάζει τα δεδομένα στην περιοχή μας. Όμως, παρότι οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας – ΗΠΑ είναι ήδη καλές, οι εξελίξεις θα καθοριστούν κυρίως από τις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας και από το εάν η Ε.Ε. θα αναπτύξει την πολιτική και αμυντική της ισχύ. Η συγκυρία παρουσιάζει ευκαιρίες για τη χώρα μας. Η επαναφορά των ΗΠΑ στην προ Τραμπ τροχιά, όμως, δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα που η Ελλάδα αντιμετωπίζει θα λυθούν χωρίς σοβαρή δουλειά σε εθνικό επίπεδο, χωρίς δραστήρια διπλωματία, χωρίς δύσκολα διλήμματα.
Εάν οι ΗΠΑ επανέλθουν στη στήριξη του διεθνούς συστήματος διακυβέρνησης, χρησιμοποιώντας τα κριτήρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στις σχέσεις τους με άλλες χώρες, η Τουρκία θα πρέπει να διαλέξει μεταξύ σύγκρουσης και συμβιβασμού. Η ιδιαίτερη σχέση του Ερντογάν με τον Τραμπ προστάτευε τον Τούρκο πρόεδρο από τις επιπτώσεις των προκλήσεών του. Έτσι, σήμερα ο Ερντογάν είναι κόκκινο πανί για μέλη και των δύο κομμάτων στο Κογκρέσο και στο υπουργείο Εξωτερικών. Ο Τζο Μπάιντεν, βετεράνος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, γνωρίζει πολύ καλά τα ζητήματα και τα πρόσωπα της περιοχής μας και αναμένεται να δείξει προσωπικό ενδιαφέρον για την επίλυση προβλημάτων. Το Κογκρέσο, επίσης, θα θέλει να επιβάλει όρια στην Τουρκία.
Ο Μπάιντεν, αν κρίνουμε από το παρελθόν του, θα αγνοήσει τις επιθέσεις που δέχθηκε από Τούρκους αξιωματούχους τον τελευταίο καιρό και θα θελήσει να επαναφέρει την Τουρκία στη νατοϊκή τάξη.
Εάν ο Ερντογάν δεν έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα και εάν δεν είναι όμηρος των ακραίων εθνικιστών με τους οποίους συγκυβερνά, δεν θα επιχειρήσει να εκβιάσει τις ΗΠΑ, απειλώντας να ενισχύσει περαιτέρω τους δεσμούς με τη Ρωσία. Έτσι, εάν υποχωρήσει στο ζήτημα των πυραύλων S-400, ίσως αποφύγει τις κυρώσεις των ΗΠΑ, εξομαλύνοντας τις σχέσεις των δύο χωρών. Σε αυτή την περίπτωση, η Άγκυρα θα αναγκαστεί να αλλάξει τη συμπεριφορά της τόσο εναντίον των δικών της πολιτών όσο και στο εξωτερικό, αλλά και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Εάν η Τουρκία και η Ελλάδα οδηγηθούν σε διαπραγμάτευση, τότε η Αθήνα θα πρέπει να θέσει τα όριά της για τη συζήτηση.
Όπως και να έχει, η διαπραγμάτευση θα είναι δύσκολη, απαιτώντας συνδυασμό αποφασιστικότητας και ευελιξίας. Και η πιο ευνοϊκή συγκυρία κρύβει παγίδες, απαιτεί αποφάσεις με πολιτικό κόστος. Έτσι ενθαρρύνεται η παλιά τακτική της αδράνειας, με ατελείωτους γύρους διαπραγματεύσεων – μια «λύση» που ίσως δούμε πάλι.
Εάν, όμως, η Τουρκία επιμείνει στην επιθετικότητά της εναντίον Ελλάδας και Κύπρου, εάν συνεχίσει να προκαλεί τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., η Αθήνα θα έχει μεν ισχυρούς συμμάχους, αλλά θα βρίσκεται σε μια συνεχή δίνη που θα δυσχεραίνει περαιτέρω την ανάκαμψη μετά την πανδημία και την πολύχρονη κρίση. Η προμήθεια φρεγατών και αεροσκαφών, από ΗΠΑ, Γαλλία κ.ά., και η ενίσχυση της αμυντικής υποδομής της χώρας είναι απαραίτητες αλλά αποσπούν χρήματα και δυνάμεις από τον μεγάλο αγώνα της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Οσο δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την Τουρκία, αυτό το πρόβλημα θα παραμένει, όποιος και αν κυβερνά τις ΗΠΑ.
Η αυξημένη επιθετικότητα της Τουρκίας στα χρόνια του Τραμπ είχε και θετικές πτυχές. Η Ελλάδα ενίσχυσε τις σχέσεις της με το Ισραήλ και με σημαντικές αραβικές χώρες και ανάγκασε την Ε.Ε. να δει το πρόβλημα. Η προσέγγιση με αραβικές χώρες μπορεί να καθορίζεται κυρίως από την κοινή ανάγκη αντιμετώπισης της Τουρκίας, αλλά προσφέρει πολλές προοπτικές. Η Ελλάδα και η Αίγυπτος ήδη συμμετέχουν σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και σε τριμερή οργάνωση ενέργειας με την Κύπρο. Επιπλέον, η συμπεριφορά του Ερντογάν εναντίον του Γάλλου προέδρου Μακρόν, αλλά και εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, προκάλεσε ισχυρή αντίδραση από την έως τώρα αδρανή και διχασμένη Ε.Ε.
Μένει να δούμε εάν η Τουρκία θα αλλάξει συμπεριφορά ώστε να αποφύγει τις κυρώσεις από την Ε.Ε. πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου. Με τον Τραμπ πρόεδρο, το πιο πιθανό ήταν ο Ερντογάν να θελήσει να επιβάλει τις θέσεις του. Εάν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. τηρήσουν κοινή στάση εναντίον του, θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ αδιέξοδης σύγκρουσης και συμβιβασμού. Το αποτέλεσμα θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και τη δική μας πορεία.
https://www.kathimerini.gr/opinion/561148585/nea-dynamiki-stis-scheseis-ipa-elladas-toyrkias/