Η συνέντευξη του καθηγητή Αλέξη Ηρακλείδη* στο TPP είναι ένα καλοδεχούμενο αντίβαρο στον επιθετικό τόνο των δημοσιευμάτων της περιόδου που διανύουμε στα ελληνοτουρκικά. Υπάρχει σε όλα τα "εθνικά θέματα" ένας τόνος ηρωικού παράπονου στις περιγραφές μας. Παράπονου, γιατί η Ελλάδα είναι πάντοτε αμυνόμενη και δίκαιη. Ηρωικού παραπόνου, ωστόσο, διότι, αν χρειαστεί, η πατρίδα μας δεν διστάζει να δείξει τα δόντια της, να πολεμήσει τον Τούρκο και να υπερασπιστεί τα πάτρια εδάφη. Ο καθηγητής Ηρακλείδης παρουσιάζει τα σημεία στα οποία η Ελλάδα είτε έχει άδικο, όπως στα επιχειρήματα για τον εθνικό εναέριο χώρο, είτε δεν έχει τόσα μίλια δίκιο όσο νομίζει, όπως στο ζήτημα της υφαλοκρηπίδας.
Καθώς τα ζητήματα αυτά μπορεί να τα αναζητήσει κανείς με λεπτομερή τεκμηρίωση στο βιβλίο για το οποίο συζητήσαμε είτε να ακούσει την εξαιρετική συνέντευξη που μας παραχώρησε ο Αλ. Ηρακλείδης, θα ήθελα να προσθέσω μόνο μία σκέψη για το ποιος επιθυμεί την επίλυση των ζητημάτων αυτών και ποιος όχι.
Μπορεί εγώ να ήθελα να επιλυθούν, αλλά νομίζω ότι υπάρχουν τρεις σημαντικοί λόγοι για τους οποίους αυτό δεν είναι απαραίτητο ότι το συμμερίζονται στρατηγοί και πολιτικοί.
Το πρώτο ζήτημα, που αναλύεται εκτενώς στο βιβλίο, είναι ότι καμία λύση δεν θα ικανοποιούσε τις προσδοκίες που έχει δημιουργήσει η κυρίαρχη αφήγηση για τα εθνικά δίκαια.
Η σχολή Παπανδρέου, Μολυβιάτη, Οικονομίδη, εξηγεί ο Ηρακλείδης, προτιμά να μην υπάρξει λύση, καθώς καμία λύση δεν θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που έχουν δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια. Είναι αδύνατο να υπάρξει λύση που να μην περιέχει σημαντικές υποχωρήσεις στα πεδία που προαναφέραμε. Η Ντόρα Μπακογιάννη είναι από τους πολιτικούς που έχουν αναφερθεί σε αυτό το ενδεχόμενο, λέγοντας ότι σε μια ενδεχόμενη προσφυγή στη Χάγη, η Ελλάδα προφανώς δεν θα κέρδιζε όλα όσα διεκδικεί. Γιατί όμως δεν θα κέρδιζε; Δεν θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσουμε στους Έλληνες πολίτες που είναι αυτή τη στιγμή στα κάγκελα εναντίον των επιτιθέμενων Τούρκων, για ποιον λόγο η Ελλάδα δεν θα έβρισκε το δίκιο της;
Το δεύτερο στοιχείο είναι τα χειροπιαστά ιδεολογικά οφέλη που αποκομίζει κάθε κυβέρνηση που ενθαρρύνει αποτελεσματικά τον εθνικισμό: είναι πιο εύκολο να κυβερνάς έναν λαό που εχθρεύεται τον γείτονα αντί για τον αφέντη του. Αυτό ισχύει και για τις δύο πλευρές, προφανώς, και για μας και για τους Τούρκους.
Το τρίτο στοιχείο συνιστά απότομη προσγείωση από αναλυτική άποψη, αλλά εκτιμώ ότι δεν υπάρχει λόγος να αποσιωπηθεί. Αν συγκεντρώσουμε μια λίστα με πρόσωπα που έχουν περάσει από το υπουργείο εθνικής αμύνης, θα δούμε να λάμπουν προσωπικότητες όπως ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Γιάννος Παπαντωνίου. Άνθρωποι κάποτε ισχυροί, που οι νεότεροι θα τους γνωρίζουν κυρίως για τις δικαστικές τους περιπέτειες, παρά για τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα. Το κόμμα του Γιώργου Καρατζαφέρη, ο ΛΑΟΣ, είχε κάνει 25 επίκαιρες ερωτήσεις για τα εξοπλιστικά και στη συνέχεια ο Καρατζαφέρης ξέχασε να δηλώσει 8 εκατομμύρια δολάρια στο πόθεν έσχες του. Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είχε πει στη Βουλή ότι οι εξοπλιστικές δαπάνες καταλαμβάνουν το 25% του ελληνικού δημόσιου χρέους. Είναι μικροπολιτική και έλλειψη γεωστρατηγικής σκέψης, να εντοπίσει κανείς το ορατό συμφέρον του εξοπλιστικού κλάδου και των πολιτικών εκπροσώπων του στη διατήρηση της έντασης στο Αιγαίο;
Αλλάζοντας κλίμακα, η εμπλοκή του Ντικ Τσένυ με τη Hullibarton είναι μια πολύ διδακτική ιστορία για το πώς ο μιλιταρισμός είναι πεδίο μάχης για πολλούς και πεδίο πλουτισμού για άλλους.
Όλα αυτά δεν αποτελούν βεβαίως συμβολή στη συζήτηση για τα ελληνοτουρκικά, αυτό το κάνει πολύ μεστά και αιχμηρά ο καθηγητής Αλέξης Ηρακλείδης στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, στον Μηνά Κωνσταντίνου κι εμένα. Κι αν δεν είναι όμως συμβολή στη συζήτηση για το θέμα των ημερών, ίσως δεν είναι εντελώς άχρηστη ως παράλληλη υπενθύμιση.
Κωνσταντίνος Πουλής
Σημείωση Blogger*: Ο Αλέξης Ηρακλείδης είναι Έλληνας πανεπιστημιακός και δημόσιος διανοούμενος, μέχρι τον Αύγουστο του 2019 καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ανάλυσης-Επίλυσης Συγκρούσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και έκτοτε ομότιμος καθηγητής που συνεχίζει και διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.