ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΛΙΣΤΑΣ ΣΕΛΙΔΩΝ

Πέμπτη 14 Μαΐου 2020

Γιατί η Τουρκία ανακινεί ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου


Η Τουρκία επιμένει να ανακυκλώνει σταθερά όλο το φάσμα αμφισβητήσεων των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων

Η αποκάλυψη του Βήματος και του Άγγελου Αθανασόπουλου ότι η Τουρκία θέτει ξανά ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου ήρθε να θυμίσει τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία τις τελευταίες δεκαετίες ανακυκλώνει συστηματικά τα ίδια ζητήματα, με απώτερο σκοπό να διαμορφώσει μια εικόνα γενικευμένης ύπαρξης «γκρίζων ζωνών», κάτι που κατά τη γνώμη της τουρκικής διπλωματίας θα διευκολύνει μια συνολική αναδιαπραγμάτευση του καθεστώτος στο Αιγαίο και συνολικά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Τι ήταν η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών

Είναι αλήθεια ότι προηγούμενες συνθήκες όρισαν ένα καθεστώς μερικής ή ολικής αποστρατιωτικοποίησης για αρκετά νησιά του Αιγίου.
Το θέμα του καθεστώτος των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου τέθηκε καταρχάς μετά την απελευθέρωσή τους στο τέλος των Βαλκανικών Πολέμων. Η απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων της 1/14ης Φεβρουαρίου 1914, με την οποία αναγνωρίστηκε η ελληνική κυριαρχία όντως έθετε ζήτημα μη οχύρωσης και αποστρατιωτικοποίησης.
Αργότερα με τη Συνθήκη της Λωζάννης η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος και η Ικαρία ορίζονται ως μερικώς αποστρατιωτικοποιημένες περιοχές. Απαγορεύτηκαν οι ναυτικές εγκαταστάσεις ή τα μεγάλα οχυρωματικά έργα και επιτράπηκε μόνο μικρή παρουσία στρατιωτικής δύναμης («εις στον συνήθη αριθμόν δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν καλουμένων») και δύναμης χωροφυλακής και αστυνομίας.
 Η Σύμβαση της Λωζάννης για το καθεστώς των Στενών, που συνδέεται με τη Συνθήκη της Λωζάννης και αφορούσε την ασφάλεια στα Στενά, ρητά όριζε πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της Λήμνου και της Σαμοθράκης και αντίστοιχα της Ίμβρου, της Τενέδου και των Λαγουσών Νήσων. Όμως, η Σύμβαση του Μοντραί του 1936 κατήργησε τη Σύμβαση της Λωζάννης και κατά την πάγια θέση της ελληνικής πλευράς δεν επέτρεψε μόνο την επαναστρατιωτικοποίηση της Ίμβρου και της Τενέδου αλλά και της Λήμνου και της Σαμοθράκης.
Η Συνθήκη των Παρισίων του 1947 εκχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα και έχει ρητή αναφορά σε πλήρη αποστρατιωτικοποίησή τους. Αυτό είχε να κάνει και με το κλίμα του αναδυόμενου Ψυχρού Πολέμου (ενδεικτικά υπήρξε πρόβλεψη αποστρατιωτικοποίησης άλλων περιοχών).

Η ελληνική επιλογή για επαναστρατιωτικοποίηση

Τα πράγματα άλλαξαν σημαντικά μετά την επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και ιδίως μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Η εκτίμησε ότι η Τουρκία προχωράει σε μια νέα επιθετική κατεύθυνση οδήγησε τις ελληνικές κυβερνήσεις στην επιλογή για επαναστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Σε αυτό συνετέλεσε και η ίδρυση το 1975 από την Τουρκία της «Στρατιάς του Αιγαίου» (Τέταρτη Στρατιά) με έδρα τη Σμύρνη.
Σε αυτό το πλαίσιο επιλέχτηκε η επαναστρατιωτικοποίηση των νησιών με βάση το άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ που ρητά επιτρέπει σε μία χώρα την αναγκαία αμυντική προπαρασκευή για να μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας.