Διονύσης Τεμπονέρας*
Τις προηγούμενες μέρες υπήρξαν διαρροές στον κυριακάτικο Τύπο από τη σημαντικότατη διάσκεψη των δικαστών της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας σε σχέση με τις αναδρομικές διεκδικήσεις 200.000 συνταξιούχων, που αφορούν τις περικοπές στα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα όπως είχαν διαμορφωθεί από το 2013 και μετά καθώς και τις μειώσεις των ν.4024/2011, 4051/2012 και 4093/2012.
Το δικαστήριο φαίνεται, με βάση τα δημοσιεύματα, να αλλάζει τη στάση του σε σχέση με την περίφημη απόφαση 2287/2015, που είχε δικαιώσει τους συνταξιούχους παλιότερα, και να επιδικάζει μόνο τις αξιώσεις για διάστημα 11 μηνών (6ος/2015-5ος/2016) και μόνο για όσους, έχουν ασκήσει δικαστικές προσφυγές.
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στην κυβέρνηση, που μέσω του αρμοδίου υπουργού Εργασίας κ. Βρούτση δήλωσε ότι αναμένει την δημοσίευση της απόφασης του ΣτΕ για να πράξει αναλόγως.
Η δήλωση αυτή διακατέχεται από μια διάθεση των Αρχών να «παίξουν καθυστερήσεις», στάση που ενδεχομένως μπορεί να οδηγήσει στο να χαθεί μια χρυσή ευκαιρία για τους συνταξιούχους.
Τι εννοούμε όμως με αυτό;
Είναι γνωστό ότι με βάση τις δεσμεύσεις του Δημοσιονομικού Συμφώνου Σταθερότητας η χώρα μας έχει από το πρώτο Μνημόνιο ενσωματώσει με νόμο (ν.3863/2010) την υποχρέωση η αύξηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης μέχρι το 2060 να μην ξεπερνά σε ποσοστό το 2,5% του ΑΕΠ.
Αυτό συνιστά άλλωστε και τη «δαμόκλειο σπάθη» πάνω από τα κεφάλια των συνταξιούχων, που μέχρι σήμερα καθιστούσε απαγορευτική οποιαδήποτε άλλη αντιμετώπιση του ζητήματος, στην κατεύθυνση της ικανοποίησης των δικαιούχων. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η δαπάνη μόνο για την ικανοποίηση του εν λόγω ενδεκαμήνου αντιστοιχεί σε ποσό 3,985 δισ. ευρώ, ποσό απαγορευτικό σε κανονικές συνθήκες για τον κρατικό προϋπολογισμό με βάση τις ευρωπαϊκές μας δεσμεύσεις και την υποχρέωση της χώρας να συγκλίνει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Γιατί λέμε «μέχρι σήμερα»; Γιατί από τα μέσα Μαρτίου το Eurogroup έδωσε στη χώρα μας καθώς και σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. σημαντικά περιθώρια ελευθερίας για την αντιμετώπιση των συνεπειών από την πανδημία, καθώς ενεργοποίησε το ισχυρότερο όπλο που διαθέτει: τη ρήτρα γενικής διαφυγής (general escape clause).
Η ρήτρα αυτή, που θεσπίστηκε το 2011, ενεργοποιείται για πρώτη φορά και δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να αξιοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό κάθε διαθέσιμο εργαλείο, προκειμένου να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης.
Επομένως, όπως δήλωνε ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών κ. Σταϊκούρας, «με βάση τη ρήτρα γενικής διαφυγής, που ισχύει και για την Ελλάδα, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. μπορούν να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο για την υποστήριξη της δημόσιας υγείας, της ρευστότητας των επιχειρήσεων, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, αποκλίνοντας από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο του Συμφώνου Σταθερότητας για όσο διαρκεί η κρίση του κορονοϊού».
Άρα η χώρα μας ισότιμα διαθέτει σε δημοσιονομικό επίπεδο όλους τους αναγκαίους βαθμούς ευελιξίας, ώστε να αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικά την πανδημία, που είναι ξεκάθαρο ότι απειλεί την κοινωνική συνοχή και θα επηρεάσει δραματικά και τους συνταξιούχους, οι οποίοι λόγω της επικείμενης αύξησης της ανεργίας θα κληθούν και πάλι να στηρίξουν την ελληνική οικογένεια.
Προκύπτει λοιπόν μια μοναδική ευκαιρία η κυβέρνηση να δώσει λύση σε ένα θέμα που η ίδια δημιούργησε (σημειωτέον ότι ο κ. Βρούτσης ήταν ο υπουργός που με νόμο κατάργησε τα δώρα των συνταξιούχων και θέσπισε την πλειονότητα των περικοπών) προς όφελος των συνταξιούχων.
Και αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, τώρα που οι δημοσιονομικοί κανόνες έχουν αμβλυνθεί και το «μαξιλάρι» των 37 δισ. παρέχει τέτοιες δημοσιονομικές δυνατότητες. Αυτό άλλωστε θα συνεπάγεται και μια αναπτυξιακή προοπτική εν μέσω κρίσης, αφού θα ενισχύσει σημαντικά τη ζήτηση και εν γένει την κατανάλωση.
Αν δεν συμβεί αυτό άμεσα, θα βρεθούμε μπροστά σε νέο κύκλο δικαστικών προσφυγών αφού η προηγούμενη νομολογία του ανωτάτου δικαστηρίου όρισε ότι δικαιούχοι των αναδρομικών είναι μόνο όσοι είχαν ασκήσει προσφυγές (ΣτΕ Ολ.2287/2015).
Για τα λοιπά διαστήματα, δηλαδή από τον Ιανουάριο του 2013 έως τον Ιούνιο του 2015 και από τον Μάιο του 2016 έως το τέλος του 2018 (οπότε και έγινε ο επανυπολογισμός των συντάξεων), το ζήτημα θα παραπεμφθεί σίγουρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η κυβέρνηση έπρεπε να είχε κατευθυνθεί προς την πολιτική αυτή λύση ήδη από τον Νοέμβριο του 2019, αλλά τότε ας παραδεχτούμε ότι υπήρχαν οι ασφυκτικοί δημοσιονομικοί κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.
Αλήθεια, τώρα υπάρχει δικαιολογία;
*Δικηγόρος - Εργατολόγος