Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Νοτιοανατολικής Ευρώπης – Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
Η Τουρκία έχει περιέλθει σε πολύ δύσκολη θέση. Όχι τώρα. Από το 2014 όταν και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη Συρία, η νεοθωμανική πολιτική της Τουρκίας σήμανε την αρχή του τέλους της. Όσοι ενστερνιζόμαστε τις αξίες του ρεαλισμού, βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τα γυαλιά της ισχύος.
Η ισχύς της Τουρκίας δεν ήταν και δεν είναι ανάλογη των πολιτικών της στόχων στο εξωτερικό. Αυτό αφορά άμεσα την Ελλάδα και κυρίως όσους ετοιμάζονταν να κάνουν ″δώρα″ στην Άγκυρα σε περίοδο που η φθορά της ακολουθεί επικίνδυνη πορεία. Η Τουρκία θα μας απασχολήσει σύντομα, για πολύ σοβαρά ζητήματα που αφορούν την συνοχή της σαν χώρα. Η Άγκυρα είτε βρίσκεται σε άνοδο, είτε σε πτώση, συνιστά μέγα ζήτημα για τα ζωτικά συμφέροντα του Ελληνισμού. Προς τα πού πηγαίνει τώρα η Τουρκία;
Ο τακτικισμός έχει πάντα ολέθριες συνέπειες. Η συναισθηματική αντιμετώπιση ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, οδηγεί στην καταστροφή. Το ίδιο και η άσκηση εξωτερικής πολιτικής για λόγους εσωτερικής πολιτικής. Αυτά όλα, είναι αξιώματα της ρεαλιστικής σχολής σκέψης η οποία κάποιες φορές μπαίνει στο Mute στη χώρα μας, αφού η τουρκική προπαγάνδα που θέλει την Τουρκία έναν ″ανίκητο γίγαντα″ έχει πετύχει σπουδαία αποτελέσματα, σε βάρος του Ελληνισμού.
Ο Ερντογάν ζήτησε πραγματική και ουσιαστική βοήθεια από την Αμερική και το ΝΑΤΟ. Από αυτούς που λίγες μέρες πριν απειλούσε, η Τουρκία ζητά βοήθεια. Ο προ μηνός στρατηγικός του εταίρος, ο Βάλντιμιρ Πούτιν έχει προειδοποιήσει την Τουρκία οτι δεν υπάρχει περίπτωση να υποχωρήσει από τη Συρία. Η Τουρκία μπήκε ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία κάνοντας δική της πολιτική και εκβιάζοντας πότε τη μια δύναμη και πότε την άλλη, προκειμένου να πετύχει τον στόχο της.
Οι ΗΠΑ έχουν τώρα όλες τις επιλογές στο τραπέζι. Τα διλήμματα του Ερντογάν είναι πολλά και οφείλει να ακυρώσει τους S-400 οι οποίοι επρόκειτο -βάσει προγράμματος- να έχουν εγκατασταθεί τον προσεχή Απρίλιο σε τουρκικό έδαφος. Σίγουρα δεν είναι επιλογή των ΗΠΑ η άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία. ΗΠΑ και Ρωσία έχουν πολύ διαφορετικά συμφέροντα όμως τις διαφορές τους, τις διέπει η πυρηνική αποτροπή. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Ρωσία είναι διατεθειμένες να κάνουν έναν πόλεμο για χάρη της Τουρκίας. Το μεγάλο παζάρι μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας διεξάγεται σε πολλά μέτωπα.
Η στάση που θα κρατήσει η Ρωσία στην Ανατολική Ασία, (αν επιλέξει της Κίνα σαν εταίρο της) η Ουκρανία, το μερίδιο επιρροής της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή, οι σχέσεις της Μόσχας με το Ιράν, είναι μόνο λίγα από τα τεράστιας σημασίας ζητήματα που έχουν στο τραπέζι οι ΗΠΑ με τη Ρωσία. Η Συρία είναι επίσης μια πολύ σημαντική παράμετρος των σχέσεών της.
Οι ΗΠΑ όμως έχουν από το 2015 αποδεχτεί (περίοδος Ομπάμα στις ΗΠΑ) την ρωσική παρουσία στη Συρία.Οι ΗΠΑ δε θα αποχωρήσουν από τα πράγματα της Συρίας όμως έχουν κάθε συμφέρον να αφήσουν χώρο στη Ρωσία στη Μέση Ανατολή προκειμένου να αποφύγει η Ουάσινγκτον τη φθορά στη Μέση Ανατολή και να ασχοληθούν πιο ενεργά στα μέτωπα της ανατολικής Ασίας.
Η στήριξη που ζητά ο Ερντογάν από τις ΗΠΑ δεν μπορεί να είναι ουσιαστική, καθώς η Ρωσία αν θεωρήσει ότι απειλούνται τα ζωτικά της συμφέροντα στη Μαύρη Θάλασσα και στη Συρία, δε θα διστάσει να πραγματοποιήσει τα δέοντα καθώς η έξοδός της στα θερμά ύδατα, δεν μπορεί να τίθεται εν αμφιβόλω. Οι ΗΠΑ δε θα έρθουν σε άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία για την Τουρκία, όπως δεν ήλθαν και το 2015 μετά την κατάρριψη του Su 24 όπου το ΝΑΤΟ δεν ανέβασε τους τόνους σε περίπτωση που η Ρωσία έκανε δια πυρός αντίποινα στην Τουρκία.
Η Τουρκία και το μέλλον της, θα καθοριστούν από τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ και Ρωσίας. Η τουρκική κοινωνία έχει κουραστεί από τους ατελείωτους πολέμους του προέδρου της. Η οικονομία βυθίζεται όλο και περισσότερο. Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν είναι αυταρχικός ηγέτης και γνωρίζει ότι το τουρκικό πολιτικό σύστημα θα τον εκδικηθεί αν θέσει σε κίνδυνο τα τουρκικά συμφέροντα.
Τι περιμένουμε λοιπόν από την Τουρκία τώρα; Δεν θα κάνει εντύπωση σε κανέναν αν η Τουρκία μιμηθεί τις ιρανικές πρακτικές εκβιασμού περί κλεισίματος των Στενών. Η Συνθήκη του Μοντραί, όπως και κάθε διεθνές έγγραφο που ορίζει κανόνες, δεν φαίνεται να γίνονται σεβαστά από τον Ερντογάν ο οποίος προκειμένου να διατηρήσει την κυρίαρχη θέση του στο τουρκικό πολιτικό σύστημα, θα απειλήσει με διεθνή αστάθεια. Τα ελληνοτουρκικά επηρεάζονται άμεσα και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για παν ενδεχόμενο με την Τουρκία καθώς αναμένονται πολιτικές εξελίξεις εντός της γειτονικής χώρας που μπορούν να έχουν επίδραση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.