Μαρία Ν. Συριανού*
Συζητήθηκαν χθες, 10 Ιανουαρίου του 2020, σε μια κρίσιμη δίκη, ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι υποθέσεις διεκδικήσεων αναδρομικών των συνταξιούχων, προκειμένου να κριθούν οριστικά και να διευκρινισθούν τα κενά που έχουν ανακύψει, έπειτα από τις διατάξεις του νόμου 4387/2016 και τη νομολογία των δικαστηρίων.
Οι υποθέσεις εισήχθησαν προς συζήτηση στην μείζονα Ολομέλεια του ΣτΕ με τη μορφή της πιλοτικής δίκης, λόγω σπουδαιότητας, με μια πρωτοφανή επίσπευση. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Χώρας, καλείται για μια ακόμη φορά να κρίνει συνολικά όλες τις περικοπές όλα αυτά τα χρόνια και να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο που δημιούργησε ο νόμος 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου).
Στην πολύωρη αυτή δίκη υπήρξαν σημαντικές αναπτύξεις και παρεμβάσεις και από τις δύο πλευρές. Σταχυολογώντας τα πιο σημαντικά σημεία της δίκης, αρχικά θα επισημαίναμε ότι επικρίθηκε σφόδρα η επιλογή του ΕΦΚΑ να φέρει για δεύτερη φορά προς κρίση το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας των περικοπών των νόμων 4051 και 4093/2012, που είχε ήδη διαγνωσθεί από τις αποφάσεις της Ολομέλειας του 2015.
Το μείζον νομικό ζήτημα που ετέθη είναι εάν η διάταξη 14 παρ. 2 α΄ του Νόμου 4387/2016 που προβλέπει τον επανυπολογισμό των συντάξεων, επαναθεσπίζει τις ρυθμίσεις που είχαν κριθεί αντισυνταγματικές.
Ο ΕΦΚΑ, από την πλευρά του επιχειρεί να «θεραπεύσει» αναδρομικά με μεταγενέστερη αναλογιστική μελέτη την αντισυνταγματικότητα των νόμων 4051 και 4093/12, που κρίθηκε δυνάμει των αποφάσεων του ΣΤΕ 2287 και 2288/2015, μέσω της φράσης όπως διατυπώθηκε στην απόφαση 1891/2019 της Ολομέλειας (σκέψη 18) ότι η βάση επανυπολογισμού των συντάξεων με το ν. 4387/2016, όπως είχε διαμορφωθεί κατά την 31.12.2014, (με τις περικοπές των νόμων 4051 και 4093/12) αιτιολογείται επαρκώς και επομένως, ισχυρίζεται ο ΕΦΚΑ, πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι περικοπές αυτές δεν είναι αντίθετες με το Σύνταγμα.
Ο νομοθέτης όμως δεν εννοούσε αυτό. Τόσο από το γράμμα και το σκοπό του νόμου, όσο και από και την αιτιολογική έκθεση, προκύπτει ότι η αναφορά στην ημερομηνία της 31.12.2014 δεν αφορά το ύψος των συντάξεων που είχαν διαμορφωθεί (με τις περικοπές) αλλά τον τρόπο υπολογισμού κατά τις ισχύουσες διατάξεις.
Διότι αν ήθελε ο νομοθέτης να διατηρήσει τις περικοπές θα χρησιμοποιούσε άλλη ημερομηνία ήτοι την 1-1-2013. Η αναφορά στην 31.1.2.2014 αφορούσε το πάγωμα των συντάξεων και όχι την αναβίωση των περικοπών. Ουδέποτε επανανομοθετήθηκαν οι περικοπές με τη διάταξη αυτή, αντιθέτως σκοπός του νομοθέτη ήταν η αποκατάσταση των στρεβλώσεων με νέο υπολογισμό των παλιών συντάξεων.
Επομένως, είναι εσφαλμένος και απαράδεκτος ο ισχυρισμός του ΕΦΚΑ περί επαναφοράς των μειώσεων με την απόφαση 1891/2019 διότι δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Σε καμία περίπτωση, η αναφορά στην απόφαση 1891/2019 δεν εμπεριέχει έμμεση κρίση περί συνταγματικότητας των περικοπών που έλαβαν χώρα.
Ακόμη, το δεύτερο σημαντικό νομικό ζήτημα που τέθηκε στη συνεδρίαση είναι οι συνέπειες του νόμου 4387/2016 και τα χρονικά διαστήματα που καταλαμβάνει. Μπορεί η διάταξη του νόμου 4387/2016 να ερμηνευτεί ως έχουσα αναδρομική ισχύ;
Δηλαδή μπορεί με την απόφαση 1891/2019 να «ακυρωθούν» οι αποφάσεις 2287 και 2288/2015 που έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές; Και στην αδόκητη περίπτωση που γίνει κάτι τέτοιο δεκτό, ότι ο νόμος 4387/16 επαναθεσπίζει τις περικοπές, μπορεί να καλύπτει αναδρομικά και το χρονικό διάστημα από την 10.6.2015 (δημοσίευση των αποφάσεων 2287, 2288/15) μέχρι και την 12.5.2016 (ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου Κατρούγκαλου), το κρίσιμο 10μηνο, όπως επιμένει ο ΕΦΚΑ;
Και εάν γίνει κάτι τέτοιο δεκτό, τότε πραγματικά θα πρέπει να σκεφτούν οι δικαστές που θα οδηγήσει μια τέτοια παραδοχή. Να μην έχουν καμία νομική ισχύ οι δικαστικές αποφάσεις του ανώτατου δικαστηρίου και κανένα κύρος η δικαιοσύνη στο μέλλον;
*Δικηγόρος Μ.Δ.Ε