Τρεις κατηγορίες συνταξιούχων με πάνω από 30 χρόνια εργασίας θα δουν… ζεστό χρήμα στην τσέπη, ενώ σε άλλες δύο το «μπόνους» θα φανεί στο εκκαθαριστικό
Αυξήσεις κύριων συντάξεων σε δύο ταχύτητες για 3+2 κατηγορίες παλαιών και νέων συνταξιούχων έρχονται από τον Ιανουάριο, στο πλαίσιο του νέου Ασφαλιστικού. Τρεις κατηγορίες συνταξιούχων θα πρέπει να δουν… ζεστό χρήμα στην τσέπη από τις αυξήσεις των κύριων συντάξεων, ενώ άλλες δύο κατηγορίες θα αντιληφθούν την αύξηση στο εκκαθαριστικό τους σημείωμα, καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά. Οι αυξήσεις προκύπτουν από την αλλαγή των ποσοστών αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί ή συνταξιοδοτούνται με πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης και μετρούν αναδρομικά από 4 Οκτωβρίου 2019.
Δεδομένου ότι το Ασφαλιστικό θα ψηφιστεί τον Ιανουάριο, μαζεύονται ήδη αναδρομικά τεσσάρων μηνών. Με το επικρατέστερο σενάριο, η δομή του συστήματος υπολογισμού αναμένεται να παραμείνει ίδια, ενώ θα ενισχυθούν οι συντελεστές της ανταποδοτικής σύνταξης με στόχο να οδηγούν σε αναπλήρωση 50%-51% για 40 έτη ασφάλισης (έναντι 42,80% σήμερα) και 40%- 40,5% για 35ετία ασφάλισης (έναντι 33,81% σήμερα).
Αυτό σημαίνει αύξηση οκτώ ποσοστιαίων μονάδων για την 40ετία και άνω των έξι ποσοστιαίων μονάδων για την 35ετία. Στην 5ετία 30-35 η σωρευτική αύξηση αναμένεται να είναι μικρότερη. Στόχος είναι να αποκατασταθεί και να ενισχυθεί η ανταποδοτικότητα των συντάξεων, ώστε να διαμορφωθούν ταυτόχρονα ισχυρά κίνητρα παραμονής στο σύστημα για 35 και 40 χρόνια.
Στο σκεπτικό του ΣτΕ που έκρινε τους συντελεστές αντισυνταγματικούς σκιαγραφείται η τροχιά των αλλαγών, καθώς αναφέρεται πως η εφαρμογή τους οδηγεί στη χορήγηση ανταποδοτικής παροχής, που «τελεί σε προφανή δυσαναλογία προς τις συντάξιμες αποδοχές, εν όψει του ότι το υψηλότερο ποσοστό αναπληρώσεως είναι κατώτερο του 50%». Η κλιμακωτή αύξηση της αναπλήρωσης κοντά στο 50% (έναντι 42,80%) για τη 40ετία δείχνει αυξήσεις της τάξης του 10% στα τελικά ποσά των συντάξεων για συντάξιμες αποδοχές έως 1.500 ευρώ και έως 15% για υψηλότερες. Ο επανυπολογισμός των παλαιών συντάξεων που είχαν ήδη εκδοθεί πριν από τις 12 Μαΐου του 2016 αναμένεται να βρεθεί σε φάση «επανεκκίνησης», καθώς οι ανταποδοτικές συντάξεις πρέπει να υπολογιστούν ξανά με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης.
Στο πλαίσιο αυτό, κάποιοι θα δικαιωθούν αυξήσεις και άλλοι θα δουν τις προσωπικές τους διαφορές να «ψαλιδίζονται» υπέρ της αύξησης της ανταποδοτικής τους σύνταξης. Από το νέο καθεστώς αναμένεται να επηρεαστούν και οι εκκρεμείς αιτήσεις για τον χρόνο από 4 Οκτωβρίου και μετά, όπως και οι νέες συντάξεις (μετά τις 13/5/2016) που έχουν εκδοθεί με τα ποσοστά του νόμου Κατρούγκαλου για την περίοδο από 4/10/2019 και εφεξής. Για όλες τις αναπροσαρμογές η αφετηρία μπαίνει στις 4 Οκτωβρίου 2019, καθώς το ΣτΕ, αναγνωρίζοντας το υπέρογκο δημοσιονομικό κόστος που θα είχε μια αναδρομική από το 2016 εφαρμογή της απόφασής του, τράβηξε «κόκκινη γραμμή».
Στο νέο τοπίο, καθαρές αυξήσεις στην τσέπη αναμένεται να δουν:
- Νέοι συνταξιούχοι από όλα τα πρώην ταμεία του ιδιωτικού τομέα και το Δημόσιο που έχουν αποχωρήσει μετά τις 13 Μαΐου 2016 και δεν έχουν προσωπική διαφορά. Θα λάβουν το ποσό της αύξησης εφόσον έχουν πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης ως αναπροσαρμογή του μεικτού ποσού.
- Παλαιοί συνταξιούχοι που αποχώρησαν πριν από τις 13 Μαΐου 2016 και έχουν αρνητική προσωπική διαφορά, δηλαδή έχουν λάβει αύξηση από 1/1/2019. Εφόσον εµπίπτουν στις κατηγορίες αυξηµένης ανταποδοτικότητας (είχαν αποχωρήσει με πάνω από 30ετία), η προσωπική διαφορά θα αυξηθεί και µαζί της θα αυξηθεί από 4 Οκτωβρίου 2019 το 1/5 αυτής που λαµβάνουν.
- Παλαιοί συνταξιούχοι που αποχώρησαν πριν από τις 13 Μαΐου 2016 με 30ετία και πάνω και έχουν πολύ μικρή θετική προσωπική διαφορά (π.χ. κάτω από 50 ευρώ). Με την αύξηση της ανταποδοτικής τους σύνταξης αντιµετωπίζουν το ενδεχόµενο να «µηδενίσουν το κοντέρ» της προσωπικής διαφοράς ή να περάσουν σε αρνητική προσωπική διαφορά, δηλαδή σε αύξηση. Για παράδειγμα, έστω συνταξιούχος που έχει στο εκκαθαριστικό του θετική προσωπική διαφορά 25 ευρώ. Αν έχει αποχωρήσει με 40 έτη ασφάλισης και η ανταποδοτική του σύνταξη αυξηθεί από 4 Οκτωβρίου κατά 50 ευρώ, τότε θα μηδενίσει την προσωπική διαφορά και θα δικαιωθεί μικρή αύξηση. Οι εν λόγω συνταξιούχοι πιθανότατα δεν θα αντιληφθούν σημαντική µεταβολή στο καθαρό ποσό τους ή, αν αντιληφθούν, αυτή θα είναι µικρή. Ωστόσο, θα απαλλαγούν από τον «βραχνά» της θετικής προσωπικής διαφοράς και από το 2023 θα λάβουν στην τσέπη όλες τις γενικές αυξήσεις µε βάση ΑΕΠ και ∆ΤΚ. Αυξήσεις αναμένεται να έχουν και άλλες κατηγορίες νέων και παλαιών συνταξιούχων, αλλά στα εκκαθαριστικά, καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά η οποία θα πρέπει, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, να συμψηφιστεί με την αύξηση που θα λάβουν από 4 Οκτωβρίου.
- Παλαιοί συνταξιούχοι (πριν από 12/5/2016) που έχουν θετική προσωπική διαφορά σημαντικού ύψους (π.χ. άνω των 50 ή 100 ευρώ). Η αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης για παλαιούς συνταξιούχους που έχουν αποχωρήσει µε πολλά έτη ασφάλισης οδηγεί σε συνολική αύξηση της νέας σύνταξης προ φόρου. Έτσι μειώνεται αντίστοιχα η προσωπική διαφορά. Στην τσέπη δεν προκύπτει διαφορά, αλλά ο συνταξιούχος μπορεί να ελπίζει νωρίτερα σε μηδενισμό της προσωπικής διαφοράς και σε αύξηση.
- Νέοι συνταξιούχοι που αποχώρησαν από 13/5/2016 έως 31/12/2018 και διατηρούν τμήμα προσωπικής διαφοράς (25% έως 50%) επειδή η σύνταξή τους -όπως υπολογίστηκε µε τον νόμο Κατρούγκαλου- ήταν μειωμένη κατά τουλάχιστον 20% από τη σύνταξη που θα έπαιρναν µε το παλαιό καθεστώς.
Ποιοι θα πάρουν τα αναδρομικά
Σε μία δόση -κατά το επικρατέστερο σενάριο- ή το πολύ σε δύο εξετάζεται να δοθούν τα αναδρομικά που προκύπτουν από τις αυξήσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Τα αναδρομικά που πληρώνονται το 2020 στο πλαίσιο του νέου Ασφαλιστικού έχουν αφετηρία στις 4 Οκτωβρίου 2019 και θα είναι τουλάχιστον 4 μηνών, δεδομένου ότι οι συντάξεις Ιανουαρίου θα έχουν πληρωθεί πριν από τα Χριστούγεννα. Τα εν λόγω αναδρομικά αφορούν όσους δικαιωθούν αυξήσεις στις επικουρικές τους -επειδή είχαν περικοπές το 2016- αλλά και όσους θα έχουν αυξήσεις στις κύριες συντάξεις τους επειδή αποχώρησαν με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης.