Σε περίοδο αναπροσαρμογής της στρατηγικής της έναντι της Άγκυρας βρίσκεται η Αθήνα, προκειμένου να αντιμετωπίσει την πρακτική εκδίπλωση της τουρκικής πολιτικής για την Ανατολική Μεσόγειο, όπως αυτή έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται με πλέον εμφανές θύμα την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία βρίσκεται ουσιαστικά περικυκλωμένη.
Τα μηνύματα που έστειλαν από τη διάσκεψη των πρέσβεων στην Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου –ο οποίος μίλησε μπροστά από έναν χάρτη που αποτύπωνε τις πάγιες τουρκικές διεκδικήσεις ανάμεσα στον 28ο (νότια Ρόδου) και στον 32ο μεσημβρινό– ήταν εύγλωττα.
Για την Αθήνα είναι, επίσης, σαφές ότι μια επαμφοτερίζουσα στάση χαρακτηρίζει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, που κινούνται όμως εντός προσωρινού πλαισίου όπως αυτό ορίζεται μετά τη συμφωνία για την ουδέτερη ζώνη στη βόρεια Συρία, αλλά και την άτυπη –ωστόσο, πολύ ουσιαστική– περίοδο χάριτος που έχει αφήσει η Ουάσιγκτον στην Άγκυρα έως τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο του 2020, όταν αναμένεται να ενεργοποιηθούν οι πύραυλοι S-400. Επιπλέον, τον Σεπτέμβριο αναμένεται να συζητηθεί στις Βρυξέλλες η μελλοντική σχέση της Ε.Ε. με την Τουρκία, χρονικό σημείο κρίσιμο για τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Προφανώς, στην εξίσωση προστίθεται και το Κυπριακό, το οποίο παρουσιάζει κινητικότητα.
Με βάση αυτές τις συνισταμένες, εξετάζεται και η επίδραση που θα έχει πιθανή αποστολή τέταρτου πλοίου της Τουρκίας εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Δεδομένου ότι αυτό έχει συμβεί ξανά στο πρόσφατο παρελθόν, με το «Μπαρμπαρός» να πραγματοποιεί σεισμικές έρευνες στο ανατολικό άκρο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας τον περασμένο Οκτώβριο, στην ελληνική πρωτεύουσα υπάρχει ένα σχετικά ασφαλές σχέδιο δράσης.
Στην Αθήνα (και βεβαίως στην Άγκυρα), γνωρίζουν καλά ότι σημείο καμπής θα είναι η αποστολή πλωτού γεωτρύπανου. Και γι’ αυτή την περίπτωση υπάρχει σχέδιο, ωστόσο είναι καταφανώς απευκταίο. Στην προσπάθεια για την εξυπηρέτηση των γεωτρήσεων που πραγματοποιεί αυτή τη στιγμή στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα η Άγκυρα δεν φείδεται πόρων.
Δεδομένου ότι τα κυπριακά εντάλματα φαίνεται να έχουν κάποια επιτυχία (στα τουρκικά γεωτρύπανα παραμένουν μόνο μέλη μιας εταιρείας με έδρα την Κροατία), η Άγκυρα δίνει πολύ υψηλά ατομικά συμβόλαια προκειμένου να προσελκύσει προσωπικό. Τις τελευταίες ημέρες, κυρίως μέσω της έκδοσης NAVTEX, οι οποίες αφορούν τη θαλάσσια έκταση από τα δυτικά της Κύπρου μέχρι τα νότια Καστελλόριζου, η Τουρκία εμφανίζεται να δεσμεύει περιοχές για ναυτικά γυμνάσια ή ασκήσεις με πυρά, κρατώντας την Αθήνα σε επιφυλακή.
Προς το παρόν, πάντως, το τουρκικό ναυτικό είναι μάλλον απασχολημένο ώστε να παρέχει μέτρα ασφαλείας στον όρμο της Μαρμαρίδας, στον οποίο παραθερίζει ο κ. Ερντογάν, με την ισχυρή παρουσία ειδικών δυνάμεων αλλά και της αεροπορίας στρατού της γείτονος.
Στην Αθήνα, έπειτα από ένα μήνα, προχωράει και η ανασύνθεση του διπλωματικού μηχανισμού. Εντύπωση προκάλεσε η κοινή απόφαση των υπουργών Εξωτερικών Νίκου Δένδια και Εθνικής Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου να προχωρήσουν στη σύσταση Διεύθυνσης Αμυντικής Διπλωματίας.
Πρακτικά, με την παρουσία στρατιωτικών των τριών κλάδων, που θα υπάγονται απευθείας στο υπουργείο Εξωτερικών, ο κ. Δένδιας αποκτά σημαντικό έρεισμα, το οποίο δεν ήταν αυτονόητο.
Επιπλέον, είναι απολύτως σαφής η απόφαση της νέας κυβέρνησης να ενισχύσει την παρουσία στην Ε.Ε. Ως μόνιμος αντιπρόσωπος στην Ε.Ε. ορίστηκε ο κ. Γιάννης Βράιλας, εμπειρότατος διπλωμάτης, με προϋπηρεσία στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ).
Για τη θέση του στρατιωτικού αντιπροσώπου σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ επανέρχεται από την αποστρατεία ο τέως αρχηγός Στόλου Γιάννης Παυλόπουλος, από τους αξιωματικούς με διεθνή εμπειρία και επαφές. Ο ορισμός του κ. Μιχάλη Διάμεση ως πρέσβη στην Άγκυρα επιλύει μια εκκρεμότητα, ενώ με την Τουρκία, εκτός από τον γενικό γραμματέα Θεμιστοκλή Δεμίρη, θα ασχοληθεί και ο πολιτικός διευθυντής Κυριάκος Λουκάκης.
Οι συγκεκριμένοι διπλωμάτες, όπως και η αρμόδια σύμβουλος του πρωθυπουργού Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, γνωρίζουν καλά ότι στην εποχή του Ερντογάν ο υπηρεσιακός δίαυλος δεν αρκεί. Και, βεβαίως, γι’ αυτό απαιτείται απευθείας επαφή με το άμεσο περιβάλλον του κ. Ερντογάν, όπου βρίσκονται οι λίγοι άνθρωποι που πραγματικά γνωρίζουν τι σκέφτεται ο Τούρκος πρόεδρος.
Το Κυπριακό
Η επανάληψη μιας πενταμερούς διεθνούς διάσκεψης στα πρότυπα του Κραν Μοντανά για το Κυπριακό, παραμένει μια ισχυρή πιθανότητα, καθώς στη συνάντηση που είχαν την Παρασκευή ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί, διασφαλίστηκε η συνέχεια των επαφών. Αυτές πιθανότατα θα συνεχιστούν υπό μορφή τριμερούς συνάντησης με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες στη Νέα Υόρκη στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Για την κυπριακή πλευρά είναι απολύτως σαφές ότι οι συνθήκες μετά τον Μάρτιο του 2020, όταν θα διεξαχθούν εκλογές στα Κατεχόμενα για τη διαδοχή του κ. Ακιντζί, ίσως χειροτερέψουν. Πιθανή ανάδειξη του Κουντρέτ Οζερσάι, σημερινού «υπουργού Εξωτερικών» του ψευδοκράτους, εκλεκτού της Άγκυρας και θιασώτη των πιο ακραίων τουρκικών θέσεων, θα επιδεινώσει τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού. Στη Λευκωσία εικάζεται ότι η πολιτική των γεωτρήσεων από την Αγκυρα στοχεύει ακριβώς στη μετάθεση των συζητήσεων μετά το 2020.