Ερχονται «ατομικές» συντάξεις με συμ μετοχή μεγάλων ιδιωτικών εταιριών!
Η Ε.Ε. καταργεί το μεταπολεμικό κοινωνικό μοντέλο και θα υποχρεώσει τους εργαζομένους να πληρώνουν έξτρα εισφορές για να μην παίρνουν ψίχουλα!
Από τον
Νάσο Χατζητσάκο
achatzitsakos@dimokratianews.gr
Νάσο Χατζητσάκο
achatzitsakos@dimokratianews.gr
Τ ην υποκατάσταση του ρόλου των πάλαι ποτέ αδιαμφισβήτητων κύριων συντάξεων, οι οποίες αποδίδονται από τα δημόσια συστήματα ασφάλισης, από νέες «ατομικές συντάξεις» προωθεί η Κομισιόν. Το σχέδιο, το οποίο θα αρχίσει να τίθεται σε εφαρμογή από το 2019, φέρει την ονομασία «PEPP» και αναμένεται να προκαλέσει πανευρωπαϊκά, φυσικά και στην Ελλάδα, δομικές αλλαγές στα Συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης.
Βάσει του PEPP («Pan European Personal Pensions»), με ικανοποιητικά εισοδήματα θα μπορούν να ζουν, όταν συνταξιοδοτηθούν στο προσεχές μέλλον, μόνο όσοι έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν επιπλέον εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου τους. Οι υπόλοιποι θα αρκούνται στη λήψη μιας κύριας σύνταξης της τάξης των 350 έως 400 ευρώ για τα ελληνικά δεδομένα, που θα έχει επί της ουσίας μορφή «κοινωνικού επιδόματος».
Τον ρόλο των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό εταιρίες-πάροχοι, στις οποίες θα συμμετέχουν τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες και συναφών δραστηριοτήτων δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς και επιχειρήσεις. Για την καθιέρωση των νέων «ατομικών συντάξεων» καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν και τα επαγγελματικά ταμεία, που φυσικά δεν έχουν την εγγύηση του κράτους ως προς την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων.
Αναλυτικά στοιχεία σε σχέση με το τι μέλλει γενέσθαι με τις συντάξεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με τις «ευλογίες» των Βρυξελλών (και φυσικά στην Ελλάδα, που εδώ και εννέα χρόνια αποτελεί το «πειραματόζωο» της Ευρώπης στο πεδίο των «κουρεμένων» εργασιακών, ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και παροχών) έδωσε κατά τη διάρκεια πρόσφατης ημερίδας ο δικηγόρος και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) Επαμεινώνδας Ατσαβές. Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο κ. Ατσαβές, «από την Ευρωπαϊκή Ενωση προετοιμάζεται μεθοδικά μια πραγματική επανάσταση στον τομέα των συντάξεων, και μάλιστα πανευρωπαϊκά, και αναμένεται να λάβει τη μορφή Κανονισμού που θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά σε όλα τα κράτη-μέλη μέσα στο 2019».
Οι εξελίξεις τόσο στο σύνολο της Ευρώπης όσο και στην Ελλάδα σε σχέση με την υποκατάσταση από τις «ατομικές συντάξεις» του ρόλου που διαδραματίζουν μέχρι σήμερα οι κύριες θα βασιστούν στο σχέδιο PEPP («Pan European Personal Pensions»). Με ξεκάθαρο τον προσανατολισμό στην ιδιωτική ασφαλιστική αποταμίευση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί «βήμα βήμα» τη δημιουργία ενός νέου πανευρωπαϊκού ασφαλιστικού προϊόντος για την ενίσχυση της ατομικής αποταμίευσης, με βάση ενιαίους κανόνες, στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η πρόταση του σχεδίου PEPP έχει ως σαφή στόχο την αύξηση της χρήσης των «ατομικών συντάξεων» στο σύνολο της Ε.Ε. Είναι ενδεικτικό ότι, βάσει των εκτιμήσεων της Ε.Ε., από 1,4 τρισ. ευρώ που αποδίδουν σήμερα οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα (67.000.000 άτομα στην Ε.Ε. έχουν εκούσιο, προσωπικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, από τα 243.000.000 των Ευρωπαίων πολιτών ηλικίας 25-39 ετών), το ποσό θα φτάσει στα 2,1 τρισ. ευρώ.
Οι νέες «ατομικές συντάξεις» θα έχουν συμπληρωματικό ρόλο σε σχέση με τις κύριες, αλλά θα αποτελούν τη βάση (!) για τη διαμόρφωση και την ενίσχυση του εισοδήματος όσων συνταξιοδοτηθούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Το σχέδιο συνάδει με την ευρύτερη ευρωπαϊκή πολιτική της Ε.Ε. για την ενθάρρυνση της συμπληρωματικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, όπως καθορίστηκε στη Λευκή Βίβλο για τις συντάξεις του 2012.
Στο ίδιο πνεύμα, η έκθεση του 2015 για την επάρκεια των συντάξεων κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα αυξημένα δικαιώματα από συμπληρωματική (επαγγελματική και ατομική) συνταξιοδοτική αποταμίευση θα μπορούσαν, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, να περιορίσουν τις επιπτώσεις των χαμηλών, συγκριτικά με το παρελθόν, συντάξεων που χορηγούνται από τα δημόσια συστήματα σε ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. (όπως, φυσικά, στην Ελλάδα).
Επίσης, η ετήσια έρευνα ανάπτυξης του 2017 ανέφερε ότι η μεγάλη κάλυψη (η ευρεία διαθεσιμότητα και η αυξημένη χρήση) των συμπληρωματικών συντάξεων «μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην παροχή συνταξιοδοτικού εισοδήματος, ιδίως στις περιπτώσεις που οι δημόσιες συντάξεις μπορεί να είναι ανεπαρκείς και πρέπει να προωθηθεί με τα κατάλληλα μέσα, αναλόγως του εθνικού πλαισίου».
Σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις στις Βρυξέλλες, αναντίρρητα η σταθερότητα στα συνταξιοδοτικά συστήματα, σε συνδυασμό με τα υγιή δημοσιονομικά συστήματα, οδηγεί σε γενικότερη οικονομική και συνακόλουθα κοινωνική σταθερότητα στην Ε.Ε., καθόσον υπάρχει και άμεση σχέση στην κρατική συνταξιοδοτική δαπάνη και στα δημόσια οικονομικά. Για τον λόγο αυτό, οι ιθύνοντες νόες της Κομισιόν θεωρούν ότι πλέον οι ατομικές αποταμιεύσεις για λόγους κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να συνεισφέρουν στη σταθερότητα των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών, άρα και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Βάσει του PEPP («Pan European Personal Pensions»), με ικανοποιητικά εισοδήματα θα μπορούν να ζουν, όταν συνταξιοδοτηθούν στο προσεχές μέλλον, μόνο όσοι έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν επιπλέον εισφορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου τους. Οι υπόλοιποι θα αρκούνται στη λήψη μιας κύριας σύνταξης της τάξης των 350 έως 400 ευρώ για τα ελληνικά δεδομένα, που θα έχει επί της ουσίας μορφή «κοινωνικού επιδόματος».
Τον ρόλο των δημόσιων ασφαλιστικών ταμείων θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό εταιρίες-πάροχοι, στις οποίες θα συμμετέχουν τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες και συναφών δραστηριοτήτων δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς και επιχειρήσεις. Για την καθιέρωση των νέων «ατομικών συντάξεων» καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν και τα επαγγελματικά ταμεία, που φυσικά δεν έχουν την εγγύηση του κράτους ως προς την απρόσκοπτη καταβολή των συντάξεων.
Αναλυτικά στοιχεία σε σχέση με το τι μέλλει γενέσθαι με τις συντάξεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με τις «ευλογίες» των Βρυξελλών (και φυσικά στην Ελλάδα, που εδώ και εννέα χρόνια αποτελεί το «πειραματόζωο» της Ευρώπης στο πεδίο των «κουρεμένων» εργασιακών, ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και παροχών) έδωσε κατά τη διάρκεια πρόσφατης ημερίδας ο δικηγόρος και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) Επαμεινώνδας Ατσαβές. Οπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο κ. Ατσαβές, «από την Ευρωπαϊκή Ενωση προετοιμάζεται μεθοδικά μια πραγματική επανάσταση στον τομέα των συντάξεων, και μάλιστα πανευρωπαϊκά, και αναμένεται να λάβει τη μορφή Κανονισμού που θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά σε όλα τα κράτη-μέλη μέσα στο 2019».
Οι εξελίξεις τόσο στο σύνολο της Ευρώπης όσο και στην Ελλάδα σε σχέση με την υποκατάσταση από τις «ατομικές συντάξεις» του ρόλου που διαδραματίζουν μέχρι σήμερα οι κύριες θα βασιστούν στο σχέδιο PEPP («Pan European Personal Pensions»). Με ξεκάθαρο τον προσανατολισμό στην ιδιωτική ασφαλιστική αποταμίευση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί «βήμα βήμα» τη δημιουργία ενός νέου πανευρωπαϊκού ασφαλιστικού προϊόντος για την ενίσχυση της ατομικής αποταμίευσης, με βάση ενιαίους κανόνες, στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η πρόταση του σχεδίου PEPP έχει ως σαφή στόχο την αύξηση της χρήσης των «ατομικών συντάξεων» στο σύνολο της Ε.Ε. Είναι ενδεικτικό ότι, βάσει των εκτιμήσεων της Ε.Ε., από 1,4 τρισ. ευρώ που αποδίδουν σήμερα οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα (67.000.000 άτομα στην Ε.Ε. έχουν εκούσιο, προσωπικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, από τα 243.000.000 των Ευρωπαίων πολιτών ηλικίας 25-39 ετών), το ποσό θα φτάσει στα 2,1 τρισ. ευρώ.
Οι νέες «ατομικές συντάξεις» θα έχουν συμπληρωματικό ρόλο σε σχέση με τις κύριες, αλλά θα αποτελούν τη βάση (!) για τη διαμόρφωση και την ενίσχυση του εισοδήματος όσων συνταξιοδοτηθούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Το σχέδιο συνάδει με την ευρύτερη ευρωπαϊκή πολιτική της Ε.Ε. για την ενθάρρυνση της συμπληρωματικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, όπως καθορίστηκε στη Λευκή Βίβλο για τις συντάξεις του 2012.
Στο ίδιο πνεύμα, η έκθεση του 2015 για την επάρκεια των συντάξεων κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα αυξημένα δικαιώματα από συμπληρωματική (επαγγελματική και ατομική) συνταξιοδοτική αποταμίευση θα μπορούσαν, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, να περιορίσουν τις επιπτώσεις των χαμηλών, συγκριτικά με το παρελθόν, συντάξεων που χορηγούνται από τα δημόσια συστήματα σε ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. (όπως, φυσικά, στην Ελλάδα).
Επίσης, η ετήσια έρευνα ανάπτυξης του 2017 ανέφερε ότι η μεγάλη κάλυψη (η ευρεία διαθεσιμότητα και η αυξημένη χρήση) των συμπληρωματικών συντάξεων «μπορεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην παροχή συνταξιοδοτικού εισοδήματος, ιδίως στις περιπτώσεις που οι δημόσιες συντάξεις μπορεί να είναι ανεπαρκείς και πρέπει να προωθηθεί με τα κατάλληλα μέσα, αναλόγως του εθνικού πλαισίου».
Σύμφωνα με τις επικρατούσες απόψεις στις Βρυξέλλες, αναντίρρητα η σταθερότητα στα συνταξιοδοτικά συστήματα, σε συνδυασμό με τα υγιή δημοσιονομικά συστήματα, οδηγεί σε γενικότερη οικονομική και συνακόλουθα κοινωνική σταθερότητα στην Ε.Ε., καθόσον υπάρχει και άμεση σχέση στην κρατική συνταξιοδοτική δαπάνη και στα δημόσια οικονομικά. Για τον λόγο αυτό, οι ιθύνοντες νόες της Κομισιόν θεωρούν ότι πλέον οι ατομικές αποταμιεύσεις για λόγους κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να συνεισφέρουν στη σταθερότητα των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών, άρα και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Θα γίνει «πειραματόζωο» και σε αυτόν τον τομέα η Ελλάδα
Η Ελλάδα αναμένεται να είναι μία από τις πρώτες χώρες στις οποίες θα εφαρμοστεί στην πράξη το σχέδιο για τις νέες «ατομικές συντάξεις».
Αλλωστε, με δεδομένο ότι λόγω ανεργίας και χαμηλών μισθών οι κύριες συντάξεις που θα αποδίδονται από το ελληνικό δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα τα επόμενα χρόνια θα κυμαίνονται από 346 έως 500 ευρώ και οι επικουρικές από 30 έως 100 ευρώ, καθιστά -για όσους, φυσικά, θα έχουν «πλεόνασμα» εισοδημάτων- δεδομένη την εφαρμογή του PEPP.
Είναι ενδεικτική, σύμφωνα με τον δικηγόρο Επαμ. Ατσαβέ, η τεράστια κινητικότητα που παρατηρείται την περίοδο αυτή στην αγορά των ασφαλιστικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τα νέα δεδομένα θα τα διαχειριστούν, όπως αναμένεται, νέοι φορείς του κράτους με ιδιωτική προσθήκη ασφαλιστικών εταιριών και τραπεζών (Σύμπραξη Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα, ΣΔΙΤ).
Αλλωστε, με δεδομένο ότι λόγω ανεργίας και χαμηλών μισθών οι κύριες συντάξεις που θα αποδίδονται από το ελληνικό δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα τα επόμενα χρόνια θα κυμαίνονται από 346 έως 500 ευρώ και οι επικουρικές από 30 έως 100 ευρώ, καθιστά -για όσους, φυσικά, θα έχουν «πλεόνασμα» εισοδημάτων- δεδομένη την εφαρμογή του PEPP.
Είναι ενδεικτική, σύμφωνα με τον δικηγόρο Επαμ. Ατσαβέ, η τεράστια κινητικότητα που παρατηρείται την περίοδο αυτή στην αγορά των ασφαλιστικών εταιριών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τα νέα δεδομένα θα τα διαχειριστούν, όπως αναμένεται, νέοι φορείς του κράτους με ιδιωτική προσθήκη ασφαλιστικών εταιριών και τραπεζών (Σύμπραξη Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα, ΣΔΙΤ).
Αντικατάσταση
Το πρόγραμμα PEPP, μαζί με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο των οδηγιών της Ε.Ε. σχετικά με την επαγγελματική ασφάλιση, θα αντικαταστήσει τον ρόλο των επικουρικών και θα υποκαταστήσει σε έναν μεγάλο βαθμό τον ρόλο των κύριων συντάξεων. Αυτή εξάλλου είναι η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια τάση, που απαιτεί μετατροπή του υφιστάμενου ελληνικού ασφαλιστικού νομικού πλαισίου, αναφορικά τουλάχιστον για την επικουρική ασφάλιση, αλλά και την αναγκαία πολιτική βούληση για την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, θεωρεί ο κ. Ατσαβές, τονίζοντας: «Η επίπονη διαδικασία αποδέσμευσης από τα πλήρη συνταξιοδοτικά συστήματα ευρείας κάλυψης του πληθυσμού, τα οποία συνοδεύονται και από πολύ υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, σε σχέση και με τις καταβαλλόμενες παροχές, έχει ξεκινήσει».
Το πρόγραμμα PEPP, μαζί με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο των οδηγιών της Ε.Ε. σχετικά με την επαγγελματική ασφάλιση, θα αντικαταστήσει τον ρόλο των επικουρικών και θα υποκαταστήσει σε έναν μεγάλο βαθμό τον ρόλο των κύριων συντάξεων. Αυτή εξάλλου είναι η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια τάση, που απαιτεί μετατροπή του υφιστάμενου ελληνικού ασφαλιστικού νομικού πλαισίου, αναφορικά τουλάχιστον για την επικουρική ασφάλιση, αλλά και την αναγκαία πολιτική βούληση για την υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, θεωρεί ο κ. Ατσαβές, τονίζοντας: «Η επίπονη διαδικασία αποδέσμευσης από τα πλήρη συνταξιοδοτικά συστήματα ευρείας κάλυψης του πληθυσμού, τα οποία συνοδεύονται και από πολύ υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, σε σχέση και με τις καταβαλλόμενες παροχές, έχει ξεκινήσει».
Δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου για την υπέρβαση των εμποδίων
Σήμερα, η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς για τις ατομικές συντάξεις συναντά εμπόδια λόγω του μεγάλου κατακερματισμού μεταξύ των εθνικών αγορών και της περιορισμένης δυνατότητας μεταφοράς των ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων. Αυτός είναι ο λόγος που προβάλλεται ως αναγκαία η διαμόρφωση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου για την καθιέρωση των νέων «ατομικών συντάξεων».
«Μπορεί, για παράδειγμα», ανέφερε ο κ. Ατσαβές, «να μην έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν μια θέση εργασίας ή να συνταξιοδοτηθούν σε άλλο κράτος-μέλος. Επίσης, η δυνατότητα των παροχών να ασκούν την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών περιορίζεται λόγω της μη τυποποίησης των υπαρχόντων ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων. Περαιτέρω, εξαιτίας και αυτού του κατακερματισμού, και τα αποτελέσματα ενός PEPP μπορεί να αποβούν αρκετά διαφοροποιημένα. Σε χώρες με χαμηλή ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού το προϊόν μπορεί να δώσει ικανοποιητική εναλλακτική, σε χώρες με υψηλή κάλυψη απλώς να διευρύνει τις επιλογές του ατόμου».
Πέρα από τον κατακερματισμό αυτό, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι εσωτερικές συνταξιοδοτικές αγορές είναι λίγο έως πολύ κοινές:
■ Το δημογραφικό που, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της ανατροπής της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων, εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων.
■ Οι επαγγελματικές καριέρες με εναλλαγές επαγγελμάτων και εξειδίκευσης.
■ Τα ασφαλιστικά συστήματα που εμφανίζονται ως μη επαρκή για ομάδες πληθυσμού, όπως γυναίκες, νέοι, αυτοαπασχολούμενοι, επίσης δεν καλύπτουν την κινητικότητα των εργαζομένων και τη μετανάστευση (παρότι έχουν γίνει αλλαγές στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, οι Βρυξέλλες «θεωρούν» ότι δεν αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά όλες οι προκλήσεις και ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί).
«Μπορεί, για παράδειγμα», ανέφερε ο κ. Ατσαβές, «να μην έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν μια θέση εργασίας ή να συνταξιοδοτηθούν σε άλλο κράτος-μέλος. Επίσης, η δυνατότητα των παροχών να ασκούν την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών περιορίζεται λόγω της μη τυποποίησης των υπαρχόντων ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων. Περαιτέρω, εξαιτίας και αυτού του κατακερματισμού, και τα αποτελέσματα ενός PEPP μπορεί να αποβούν αρκετά διαφοροποιημένα. Σε χώρες με χαμηλή ασφαλιστική κάλυψη του πληθυσμού το προϊόν μπορεί να δώσει ικανοποιητική εναλλακτική, σε χώρες με υψηλή κάλυψη απλώς να διευρύνει τις επιλογές του ατόμου».
Πέρα από τον κατακερματισμό αυτό, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι εσωτερικές συνταξιοδοτικές αγορές είναι λίγο έως πολύ κοινές:
■ Το δημογραφικό που, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της ανατροπής της αναλογίας εργαζομένων και συνταξιούχων, εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων.
■ Οι επαγγελματικές καριέρες με εναλλαγές επαγγελμάτων και εξειδίκευσης.
■ Τα ασφαλιστικά συστήματα που εμφανίζονται ως μη επαρκή για ομάδες πληθυσμού, όπως γυναίκες, νέοι, αυτοαπασχολούμενοι, επίσης δεν καλύπτουν την κινητικότητα των εργαζομένων και τη μετανάστευση (παρότι έχουν γίνει αλλαγές στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, οι Βρυξέλλες «θεωρούν» ότι δεν αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά όλες οι προκλήσεις και ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί).
Κανονισμός (που θα τεθεί σε άμεση ισχύ) για ένα προϊόν σε όλα τα κράτη
Η πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου ασφαλιστικού προϊόντος με «ευρωπαϊκό διαβατήριο» (τα δικαιώματα του οποίου κάθε Ευρωπαίος πολίτης θα μπορεί να τα μεταφέρει σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος της Ε.Ε.) θα έχει τη μορφή Κανονισμού.
Ο Κανονισμός αναμένεται να τεθεί σε άμεση ισχύ -μόλις μέσα σε 20 ημέρες– μετά την έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, χωρίς δηλαδή να μεσολαβήσουν μεταβατική περίοδος και διαδικασία ενσωμάτωσης από τα εθνικά Κοινοβούλια! Η νομική βάση για την παρούσα πρόταση θα είναι το άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο επιτρέπει τη θέσπιση μέτρων προσέγγισης των εθνικών διατάξεων που στοχεύουν στην εγκαθίδρυση και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Το άρθρο 114 ΣΛΕΕ προβλέπει την έκδοση πράξεων υπό μορφή Κανονισμού ή Οδηγίας. Στην προκειμένη περίπτωση, από την Κομισιόν επελέγη ο Κανονισμός, διότι είναι άμεσα εφαρμοστέος σε όλα τα κράτη-μέλη, συμβάλλει στην ταχύτερη αξιοποίηση του PEPP και βοηθά στην αύξηση της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και των συναφών επενδύσεων στο πλαίσιο της Ενωσης Κεφαλαιαγορών.
Ηδη στις 29 Ιουνίου 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το σχέδιο Κανονισμού για ένα «Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Πρόγραμμα» (PEPP). Στη συνέχεια το απέστειλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις 8 Ιανουαρίου 2018 δημοσιεύτηκε η εισήγηση προς αυτό (τάσσεται υπέρ της δημιουργίας του PEPP και της υιοθέτησής του με τη μορφή Κανονισμού).
Ο Κανονισμός αναμένεται να τεθεί σε άμεση ισχύ -μόλις μέσα σε 20 ημέρες– μετά την έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, χωρίς δηλαδή να μεσολαβήσουν μεταβατική περίοδος και διαδικασία ενσωμάτωσης από τα εθνικά Κοινοβούλια! Η νομική βάση για την παρούσα πρόταση θα είναι το άρθρο 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο επιτρέπει τη θέσπιση μέτρων προσέγγισης των εθνικών διατάξεων που στοχεύουν στην εγκαθίδρυση και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Το άρθρο 114 ΣΛΕΕ προβλέπει την έκδοση πράξεων υπό μορφή Κανονισμού ή Οδηγίας. Στην προκειμένη περίπτωση, από την Κομισιόν επελέγη ο Κανονισμός, διότι είναι άμεσα εφαρμοστέος σε όλα τα κράτη-μέλη, συμβάλλει στην ταχύτερη αξιοποίηση του PEPP και βοηθά στην αύξηση της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και των συναφών επενδύσεων στο πλαίσιο της Ενωσης Κεφαλαιαγορών.
Ηδη στις 29 Ιουνίου 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το σχέδιο Κανονισμού για ένα «Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Πρόγραμμα» (PEPP). Στη συνέχεια το απέστειλε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις 8 Ιανουαρίου 2018 δημοσιεύτηκε η εισήγηση προς αυτό (τάσσεται υπέρ της δημιουργίας του PEPP και της υιοθέτησής του με τη μορφή Κανονισμού).
Δυνατότητα
Το PEPP, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της Κομισιόν, θα δώσει τη δυνατότητα στους εργαζομένους να συμπληρώνουν εκουσίως (!) τις αποταμιεύσεις τους εν όψει της συνταξιοδότησής τους. Στο πλαίσιο αυτό, θα έχουν το δικαίωμα να αλλάζουν φορέα-πάροχο κάθε πέντε έτη (τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό) με ανώτατο όριο κόστους.
Ελεύθερη θα είναι και η μεταφορά τους μεταξύ κρατών-μελών, προκειμένου οι αποταμιευτές PEPP να είναι σε θέση να συνεχίσουν την ασφάλισή τους στο πρόγραμμα, ακόμα και όταν μετακινούνται σε άλλο κράτος-μέλος.
Στην πραγματικότητα, θα δημιουργηθεί ένα εν πολλοίς τυποποιημένο πανευρωπαϊκό προϊόν, διαθέσιμο σε όλα τα κράτη-μέλη. Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να έχει χαμηλό κόστος (εισφορές) και να προστατεύεται το κεφάλαιο το οποίο θα αποταμιεύουν για τις νέες «ατομικές συντάξεις» οι εργαζόμενοι.
Για τον λόγο αυτό, στην εισήγηση της Κομισιόν προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι το να τελεί υπό τον έλεγχο και την εποπτεία τόσο των εθνικών εποπτικών Αρχών όσο και μιας Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής. Τον ρόλο αυτό θα αναλάβει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Συντάξεων (EIOPA), χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ακόμη ένα εποπτικό συμβούλιο από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το PEPP, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της Κομισιόν, θα δώσει τη δυνατότητα στους εργαζομένους να συμπληρώνουν εκουσίως (!) τις αποταμιεύσεις τους εν όψει της συνταξιοδότησής τους. Στο πλαίσιο αυτό, θα έχουν το δικαίωμα να αλλάζουν φορέα-πάροχο κάθε πέντε έτη (τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό) με ανώτατο όριο κόστους.
Ελεύθερη θα είναι και η μεταφορά τους μεταξύ κρατών-μελών, προκειμένου οι αποταμιευτές PEPP να είναι σε θέση να συνεχίσουν την ασφάλισή τους στο πρόγραμμα, ακόμα και όταν μετακινούνται σε άλλο κράτος-μέλος.
Στην πραγματικότητα, θα δημιουργηθεί ένα εν πολλοίς τυποποιημένο πανευρωπαϊκό προϊόν, διαθέσιμο σε όλα τα κράτη-μέλη. Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να έχει χαμηλό κόστος (εισφορές) και να προστατεύεται το κεφάλαιο το οποίο θα αποταμιεύουν για τις νέες «ατομικές συντάξεις» οι εργαζόμενοι.
Για τον λόγο αυτό, στην εισήγηση της Κομισιόν προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι το να τελεί υπό τον έλεγχο και την εποπτεία τόσο των εθνικών εποπτικών Αρχών όσο και μιας Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής. Τον ρόλο αυτό θα αναλάβει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Συντάξεων (EIOPA), χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ακόμη ένα εποπτικό συμβούλιο από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ποια «βήματα» έχουν ήδη γίνει από την Κομισιόν σε νομοθετικό επίπεδο
Με στόχο τη σταδιακή προώθηση και εδραίωση του PEPP, στον τομέα των συντάξεων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τα τελευταία χρόνια τις ακόλουθες βασικές νομοθετικές πράξεις:
■ Την Οδηγία 98/49/Ε.Κ. του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 1998, σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης των μισθωτών και των μη μισθωτών που μετακινούνται εντός της Κοινότητας (ΕΕ L 209 της 25.7.1998, σ. 46).
■ Την Οδηγία 2014/50/E.E. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις ελάχιστες προϋποθέσεις για την προαγωγή της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ των κρατών-μελών με τη βελτίωση της απόκτησης και της διατήρησης δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης (ΕΕ L 128 της 30.4.2014, σ. 1).
■ Την Οδηγία (ΕΕ) 2016/2341/Ε.Ε. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2016, για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΙΕΣΠ) (ΕΕ L 354 της 23.12.2016, σ. 37), η οποία ενισχύει τη διακυβέρνηση, τη δημοσιοποίηση πληροφοριών και τις διασυνοριακές απαιτήσεις για τα ταμεία επαγγελματικής συνταξιοδότησης. Στα μη νομοθετικά μέτρα τα οποία έλαβε η Επιτροπή στον τομέα των συντάξεων συγκαταλέγονται επίσης το σχέδιο «Track and trace your pension in Europe», το οποίο προτείνει τη δημιουργία ευρωπαϊκής υπηρεσίας παρακολούθησης που θα συνδράμει τους πολίτες στην παρακολούθηση των πληροφοριών σχετικά με τα συνταξιοδοτικά δικαιώματά τους στα κράτη-μέλη, καθώς και το σχέδιο RESAVER.
Το σχέδιο RESAVER είναι ένα ειδικό κλαδικό ταμείο επαγγελματικής συνταξιοδότησης, το οποίο σχεδιάστηκε με στόχο να διευκολύνει το ερευνητικό προσωπικό να προστατεύσει τα συνταξιοδοτικά δικαιώματά του κατά τις μετακινήσεις του μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων σε διάφορες χώρες της Ε.Ε. Περιλαμβάνει επίσης ατομική συνταξιοδοτική επιλογή.
■ Την Οδηγία 98/49/Ε.Κ. του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 1998, σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης των μισθωτών και των μη μισθωτών που μετακινούνται εντός της Κοινότητας (ΕΕ L 209 της 25.7.1998, σ. 46).
■ Την Οδηγία 2014/50/E.E. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις ελάχιστες προϋποθέσεις για την προαγωγή της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ των κρατών-μελών με τη βελτίωση της απόκτησης και της διατήρησης δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης (ΕΕ L 128 της 30.4.2014, σ. 1).
■ Την Οδηγία (ΕΕ) 2016/2341/Ε.Ε. του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2016, για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΙΕΣΠ) (ΕΕ L 354 της 23.12.2016, σ. 37), η οποία ενισχύει τη διακυβέρνηση, τη δημοσιοποίηση πληροφοριών και τις διασυνοριακές απαιτήσεις για τα ταμεία επαγγελματικής συνταξιοδότησης. Στα μη νομοθετικά μέτρα τα οποία έλαβε η Επιτροπή στον τομέα των συντάξεων συγκαταλέγονται επίσης το σχέδιο «Track and trace your pension in Europe», το οποίο προτείνει τη δημιουργία ευρωπαϊκής υπηρεσίας παρακολούθησης που θα συνδράμει τους πολίτες στην παρακολούθηση των πληροφοριών σχετικά με τα συνταξιοδοτικά δικαιώματά τους στα κράτη-μέλη, καθώς και το σχέδιο RESAVER.
Το σχέδιο RESAVER είναι ένα ειδικό κλαδικό ταμείο επαγγελματικής συνταξιοδότησης, το οποίο σχεδιάστηκε με στόχο να διευκολύνει το ερευνητικό προσωπικό να προστατεύσει τα συνταξιοδοτικά δικαιώματά του κατά τις μετακινήσεις του μεταξύ ερευνητικών ιδρυμάτων σε διάφορες χώρες της Ε.Ε. Περιλαμβάνει επίσης ατομική συνταξιοδοτική επιλογή.
Αξιοπρεπείς αποδοχές μόνο για τους έχοντες
Οι επερχόμενες εξελίξεις φαίνεται ότι στο άμεσο μέλλον θα προκαλέσουν δομικές αλλαγές στον ρόλο των κύριων συντάξεων, τις οποίες αποδίδουν τα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα.
Η συμμετοχή του πρώτου πυλώνα στο συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης θεωρείται βέβαιο ότι θα μειωθεί (όπως ήδη έχει νομοθετηθεί στην Ελλάδα).
Τμήμα αυτής της μείωσης θα υποκατασταθεί από τον δεύτερο πυλώνα (επαγγελματικά ταμεία). Εντούτοις, και ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή η ιδιωτική ασφάλιση, κατά τους ιθύνοντες νόες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορεί να συμβάλει ικανοποιητικά στην ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος.
Πολύ απλά, ικανοποιητικά εισοδήματα από συντάξεις στο προσεχές μέλλον θα μπορούν να απολαμβάνουν μόνο όσοι θα μπορούν, πέραν των δεδομένων εισφορών προς τα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα, να πληρώνουν κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου τους επιπλέον χρήματα για την απόκτηση δικαιώματος λήψης των νέων «ατομικών συντάξεων».
Η συμμετοχή του πρώτου πυλώνα στο συνολικό ποσοστό αναπλήρωσης θεωρείται βέβαιο ότι θα μειωθεί (όπως ήδη έχει νομοθετηθεί στην Ελλάδα).
Τμήμα αυτής της μείωσης θα υποκατασταθεί από τον δεύτερο πυλώνα (επαγγελματικά ταμεία). Εντούτοις, και ο τρίτος πυλώνας, δηλαδή η ιδιωτική ασφάλιση, κατά τους ιθύνοντες νόες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορεί να συμβάλει ικανοποιητικά στην ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος.
Πολύ απλά, ικανοποιητικά εισοδήματα από συντάξεις στο προσεχές μέλλον θα μπορούν να απολαμβάνουν μόνο όσοι θα μπορούν, πέραν των δεδομένων εισφορών προς τα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα, να πληρώνουν κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού βίου τους επιπλέον χρήματα για την απόκτηση δικαιώματος λήψης των νέων «ατομικών συντάξεων».
πηγή:https://www.dimokratianews.gr/content/89411/syntaxeis-telos-oi-kyries-erhontai-oi-atomikes