Οι λέξεις εθνικό σχέδιο, εθνικός σχεδιασμός ασκούν σε πολλούς μία ιδιαίτερη, αλλά δυνητικά επικίνδυνη έλξη…
Στην Ελλάδα κάθε κόμμα ισχυρίζεται ότι διαθέτει κατ’ αποκλειστικότητα ένα σωτήριο εθνικό σχέδιο» του οποίου η εφαρμογή είναι ικανή να βγάλει την χώρα από την κρίση. Ταυτόχρονα κατηγορεί όλα τα άλλα κόμματα ότι δεν έχουν ανάλογο εθνικό σχέδιο.
Στην πραγματικότητα ο σχεδιασμός αυτός κατά κανόνα αφορά στην άλωση και, ακολούθως, στην διατήρηση της εξουσίας.
Παράλληλα, το εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση που θεοποιείται, δεν είναι τίποτε άλλο από μία μορφή σοσιαλκρατισμού. Της αντίληψης δηλ. που πρεσβεύει την αντικατάσταση του μηχανισμού της αγοράς με τον προγραμματισμό της οικονομίας από μία κεντρική αρχή.
ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ;
Στον πραγματικό κόσμο, κάθε άτομο και κάθε επιχείρηση συνεχώς κάνουν προβλέψεις για το τί μπορεί να φέρει το μέλλον. Προσπαθούν να προετοιμασθούν για να αξιοποιήσουν τις πιθανές ευκαιρίες. Και να αντιμετωπίσουν τις ενδεχόμενες απειλές. Μία αποδοτική επιχείρηση είναι αυτή που έχει αναγάγει την δυνατότητα προβλέψεων και προγραμματισμού σε υψηλό επίπεδο. Αν και, βεβαίως, καμία επιχείρηση και κανένα άτομο δεν μπορούν να διεκδικήσουν άριστη προβλεπτικότητα.
Οπωσδήποτε, είναι αυθαίρετο να υποστηρίξει κανείς ότι οι πολιτικοί και οι κρατικοί γραφειοκράτες μπορούν να κάνουν τέτοιες προβλέψεις με μεγαλύτερη επιτυχία. Αυτό απεδείχθη περίτρανα επί δεκαετίες με τα καταστρεπτικά πενταετή προγράμματα στην Σοβιετική Ένωση και στις άλλες κομμουνιστικές χώρες.
Η εκτεταμένη παρεμβολή των κρατικών προγραμματιστών στην οικονομική ζωή κατά κανόνα δυσχεραίνει σημαντικά την λήψη και υλοποίηση των ιδιωτικών επιχειρηματικών αποφάσεων, με την γραφειοκρατία, τις καθυστερήσεις και τους αιφνιδιασμούς που αυτή επιφέρει.
Έχοντας συναίσθηση των αδυναμιών, των συχνών αποτυχιών και των κινδύνων που συνεπάγεται ο εκτεταμένος κεντρικός σχεδιασμός, θα έλεγα ότι αυτός πρέπει να περιορίζεται στα αναγκαία εκείνα θέματα, τα οποία το κράτος μπορεί από την φύση του να επιτελέσει πιο αποτελεσματικά από ότι ο ιδιωτικός τομέας.
ΠΟΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ;
Και τέτοια θέματα, δόξα τω Θεώ, είναι πολλά και μεγίστης σημασίας:
Κατά πρώτον, η πολιτική και η νομισματική σταθερότητα. Μετέπειτα, η ύπαρξη ευνομίας και η απρόσκοπτη λειτουργία του κράτους δικαίου. Η άσκηση εξωτερικής πολιτικής και η προστασία από εξωτερικούς εχθρούς. Η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών παιδείας, υγείας και ασφάλισης με ενθάρρυνση ανάμιξης στους τομείς αυτούς και ιδιωτικών φορέων, καθόσον ο διευρυμένος ανταγωνισμός βελτιώνει την ποιότητα και σταθεροποιεί τις τιμές. Η δημιουργία αναγκαίων και αξιόπιστων έργων υποδομής (την έλλειψη των οποίων πληρώνουν τις ημέρες αυτές οι δυστυχείς πλημμυροπαθείς της Δυτικής Αττικής). Η παροχή αλληλεγγύης σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, κυρίως μέσω του ελάχιστου του εγγυημένου εισοδήματος. Η εξασφάλιση προϋποθέσεων για την δημιουργία ιδιωτικών επιχειρήσεων ικανών να πωλούν καλύτερα και φθηνότερα αγαθά και υπηρεσίες στον διεθνή ανταγωνισμό.
Ένα τέτοιο εθνικό σχέδιο, ένα νέο εξωστρεφές αναπτυξιακό πρότυπο, έχει ανάγκη η Ελλάδα. Άλλου είδους «προγραμματισμός» ή «σχεδιασμός» σημαίνει απλώς την αντικατάσταση του τυχαίου από το λάθος!
* Το σκίτσο είναι του Θοδωρή Μακρή