Η σταδιακή μετατροπή της τουρκικής δημοκρατίας σε ένα καθεστώς απολυταρχικό με στοιχεία ενός ιδιότυπου θρησκευτικού εθνικισμού, δεν αποτελεί κάτι καινούριο στις αναλύσεις επί αναλύσεων που έχουν κατακλύσει τα εγχώρια και διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ούτε η πολιτική μετάλλαξη του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν από έναν πολλά υποσχόμενο μεταρρυθμιστή σε έναν αυταρχικό πολιτικό ηγέτη, με μεσαιωνικών αποχρώσεων απόψεις σε αρκετά ζητήματα, που μέχρι πρότινος χαρακτηριζόταν από έναν μετριοπαθή και ρεαλιστικό λόγο.
Aυτό που λείπει από την εξίσωση των διεθνών και εγχώριων αναλύσεων είναι η παράμετρος της οικονομίας και συγκεκριμένη η σταδιακά πτωτική πορεία που έχει αρχίσει και ακολουθεί η οικονομία της γειτονικής μας χώρας.
Η οικονομική κρίση που αρχίζει να εμφανίζει τα πρώτα της σημάδια στην Τουρκία του τελευταίους μήνες τείνει να δημιουργήσει κοινωνικές ανατροπές, που η Τουρκία είχε θάψει για χρόνια στο συλλογικό της υποσυνείδητο.
Αν κάποιος όμως παρακολουθούσε τη δομή και τις βάσεις πάνω στις οποίες είχε στηθεί η οικονομία της Τουρκίας θα εξήγαγε εύκολα το συμπέρασμα ότι η πορεία της τουρκικής οικονομίας ήταν για δεκαετίες στηριγμένη σε σαθρά θεμέλια. Η εμμονή των κυβερνωντων της γειτονικής μας χώρας να δομήσουν την οικονομία μιας χώρας με δομικά και βαθιά κοινωνικά προβλήματα και ανισότητες στην θεοποίηση της εσωτερικής κατανάλωσης και στις αμφιβόλου αποτελεσματικότητας και κοινωνικής αποδοτικότητας επενδύσεις, από εταιρείες και επιχειρήσεις κυρίως από το εξωτερικό. Αυτή η οικονομική πολιτική είχε ως αποτέλεσμα η Τουρκία να μπορεί να χρηματοδοτεί τις εισαγωγές προϊόντων από το εξωτερικό. Χρηματοδότηση όμως που εμπεριέχει μια σημαντική υποσημείωση: η δυνατότητα εισαγωγής από το εξωτερικό ήταν άρρηκτα συνυφασμένη με την «ψήφο εμπιστοσύνης» που έδιναν οι ξένοι, ως επί το πλείστον, επενδυτές που είχαν επενδύσει στην γειτονική μας χώρα.
Και εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. Η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας σε συνδυασμό με την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος που δεν θυμίζει σε τίποτα δημοκρατία και κράτος δικαίου, έχει αρχίσει να δημιουργεί τους πρώτους τριγμούς στις σχέσεις των επενδυτών με την Τουρκία και το καθεστώς Ερντογάν. Για έναν ξένο επενδυτή οι θεσμοί της Δημοκρατίας, έστω και με τις παθογένειες που υπήρχαν τα προηγούμενα στην Τουρκία, αποτελούσαν ασφαλιστική δικλείδα για την διασφάλιση των οικονομικών τους συμφερόντων. Όσο αυτή η σταθερά εξασθενεί, τόσο η ανασφάλεια των ξένων επενδυτών ενδέχεται να οδηγήσει σε συνθήκες αποεπένδυσης.
Επιπροσθέτως, οι συνθήκες ασφαλείας στην Τουρκία, με τον πόλεμο στους Κούρδους, που αρχίζει και αποκτά στοιχεία εθνοτικής εκκαθάρισης, η αμφιβόλου αποτελεσματικότητας παρουσία στη Συρία, αλλά και οι συνεχιζόμενες τρομοκρατικές επιθέσεις, αποτελούν ακριβώς αυτό τον συνδυασμό που ο κάθε εχέφρων επενδυτής θέλει διακαώς να αποφύγει. Παράλληλα, τα προβλήματα ασφαλείας έχουν άμεση επίπτωση στον τουρισμό της γειτονικής μας χώρας που αποτελούσε για χρόνια σημαντική πηγή εσόδων αλλά και τρόπο αντιμετώπισης της ανεργίας.
Τα δεδομένα αυτά εξηγούν σε πολύ σημαντικό βαθμό την εθνικιστική έξαρση και την επιθετική στάση που έχει αρχίσει να τηρεί ο Τούρκος Πρόεδρος απέναντι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε σημαντικές γεωπολιτικές δυνάμεις, όπως η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση. To αν αυτή η αλλαγή στάσης θα μετατραπεί από ρητορικά πυροτεχνήματα σε αλλαγή πολιτικής στάσης με απρόβλεπτες συνέπειες όσο η κατάσταση της οικονομίας επιδεινώνεται, θα το δείξει το άμεσο μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι οι ιθύνοντες της εξωτερικής πολιτικής στην πατρίδα μας πρέπει να είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους και να αναζητήσουν τις συμμαχίες εκείνες που θα διαφυλάττουν τα συμφέροντα της Ελλάδος με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι δηλώσεις του Προέδρου της Ευρωπαικής Επιτροπής Γιούνκερ για την στάση της Τουρκίας στην (μη) αντιμετώπιση των προσφυγικών αποτελούν ίσως το πρώτο σημαντικό, αν και σε συμβολικό επίπεδο, σημάδι ότι η περίοδος χάριτος για την Τουρκία και κυρίως για τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Και εδώ έγκειται η ετοιμότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής να αποκτήσει τον ρόλο που της αρμόζει ως θεματοφύλακας σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή.