Η διαδικασία και τα μυστήρια της αφής του Αγίου Φωτός

Πηγή:  newpost.gr  (εδώ)

Ο χρόνος για την αφή και μεταφορά του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα μετράει αντίστροφα... H τελετή της αφής, όπως κάθε χρόνο, άρχισε στις 12ενώ το απόγευμα το Άγιο Φως αναμένεται να φτάσει στην Αθήνα, προκειμένου να μεταφερθεί σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. 

Η ιστορία του Αγίου Φωτός

Η τελετή αφής του Αγίου Φωτός είναι μία από τις εντονότερες και πιο ιερές στιγμές της Χριστιανοσύνης, με την ιστορία της να χάνεται πίσω στους αιώνες και να περιβάλλεται από μυστήριο.

Oι πρώτες αναφορές για την τελετή ανάγονται στον 2ο αιώνα μ.Χ. και μιλούν για μια απλή συμβολική αναπαράσταση και τίποτε άλλο. Αυτή η ιστορία κράτησε χρόνια. Μέχρι που έφτασαν διάφοροι Φράγκοι παπάδες και τυ­χοδιώκτες, σαν εκείνο τον απερίγραπτο (και μεταγενέστερο βεβαίως) καλόγε­ρο, τον Κουκούπετρο, που διαβάζαμε στα σχολικά βιβλία. Αυτοί κατάλαβαν πως η υπόθεση κρύβει χρυσάφι και το γύρισαν στα. θαύματα! Μάλιστα, για να μαζέψουν κόσμο για τις σταυροφορίες, επικαλούνταν και το «θαύμα» του Αγίου Φωτός! Έτσι, η απλή τελετή με τον συμβολισμό της έδωσε τη θέση της στη δεισιδαιμονία και τον σκοταδισμό.

Οι Άραβες του Ααρούν Αλ Ρασίντ παρέδωσαν στους παπι­κούς καλογήρους τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων (μαζί με τα σχετικά προνόμια, που σήμαιναν και πολύ χρυσάφι) στα χρό­νια του Καρλομάγνου (768-814 μ.Χ.). Όταν πέθανε ο χαλίφης, το 889 μ.Χ., τα προνόμια των καλογήρων καταργήθηκαν.

Το 1118 μ.Χ. ο Άραβας κυρίαρχος Σαλάχ Ελ Ντιν παραχώρησε στους ορθόδοξους μοναχούς τα προσκυνήματα των Αγίων Τόπων. Ο Ελ Ντιν όριζε ότι «ο πατριάρχης των Ελλήνων θα είναι ο κύριος του Καμαρέ (ναού του Παναγίου Τάφου) και αυτός θα παίρνει από τον τάφο του Ικάς το Άγιον Φως για να το μοιράζει στους Ναζωραίους (χριστιανούς)».

Έτσι πέρασε στους Έλληνες η δικαιοδοσία του Αγίου Φωτός και ο έλεγχος αυτής της «χρυσοτόκου τελετής», όπως τη χαρα­κτηρίζει ο ιστορικός Κυριάκος Σιμόπουλος. Και βεβαίως άρχισε και το παραμύθιασμα των χιλιάδων «χατζήδων», που ψάχνουν τη σωτηρία της ψυχής τους ταξιδεύοντας στους Αγίους Τόπους.

Όταν ο έλεγχος των προσκυνημάτων αποδόθηκε στους ορθοδόξους, συνε­χίστηκε το ίδιο βιολί της εκμετάλλευ­σης των πιστών. Με μια διαφορά: διά­φοροι Λατίνοι συγ­γραφείς και περιηγητές κατήγγελλαν τους ορθοδόξους ρασοφόρους για θεομπαιξία ξεχνώντας πως αυτοί ήταν οι πρώτοι διδάξαντες στο «άθλημα» αυτό. Κι όσο κι αν φώναζαν με­γάλες μορφές της Εκκλησίας, τ' αυτί των «φρουρών του Παναγίου Τάφου» δεν ί­δρωνε.

Τον 18ο αιώνα έχουμε μια διαφωτιστική αναφορά για το ι­στορικό της «θαυματουργού καθόδου του Αγίου Φωτός» από τον ιησουίτη μισιονάριο (απεσταλμένο) Du Bernart. Το 1771 έ­στειλε από το Κάιρο υπόμνημα στον άμεσο προϊστάμενο του καθολικό επίσκοπο της Τουλούζης. Στο πρώτο μέρος αναφέ­ρεται στο ιστορικό της τελετής, σημειώνει πως ήταν εφεύρε­ση των Λατίνων βασιλιάδων της Ιερουσαλήμ στα χρόνια των σταυροφοριών και προσθέτει πώς στη συνέχεια αξιοποιήθηκε από τους ορθόδοξους ιερείς.

Η προετοιμασία και η τελετή της αφής

Η τελετή της αφής αποτελείται από τρία στάδια: τη λιτανεία, την είσοδο του Πατριάρχη στον Πανάγιο Τάφο και τις προσευχές του για να βγει το Άγιο Φως.

Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πριν από την τελετή της αφής, πραγματοποιείται πρώτα ένας εξονυχιστικός έλεγχος στον Πανάγιο Τάφο, τον οποίο αμέσως μετά τον σφραγίζουν με μελισσοκέρι. Ο έλεγχος γίνεται, προκειμένου να επιβεβαιωθεί πως μέσα στον Πανάγιο Τάφο δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει φωτιά. Αφού σφραγιστεί, οι αρχές τοποθετούν πάνω στο κερί τις σφραγίδες τους.

Για τον έλεγχο έντονο ενδιαφέρον δείχνουν και τα άλλα δόγματα, τα οποία έχουν αποκτήσει δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο. Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς εάν μια χρονιά τύχει να μην βγάλει το Άγιο Φως ο Ορθόδοξος Πατριάρχης, τότε θα αναλάβουν το προβάδισμα της τελετής του Αγίου Φωτός άλλοι.

Ο συγκεκριμένος έλεγχος αρχίζει στις 10 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και ολοκληρώνεται στις 11, ενώ κατά τη διάρκειά του, Ορθόδοξοι Άραβες νέοι διαδηλώνουν μέσα στον Ιερό Ναό υπέρ των ορθοδόξων δικαιωμάτων. Να σημειωθεί ότι τον έλεγχο του Παναγίου Τάφου παρακολουθούν εκπρόσωποι των Αρμενίων και άλλων δογμάτων.

Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου ο Ορθόδοξος Πατριάρχης με τη συνοδεία του -αρχιερείς, ιερείς και διακόνους- αλλά και τον αρμένιο Πατριάρχη μπαίνει στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, ενώ οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα.

Από την εσωτερική είσοδο του Ναού του Αποστόλου Ιακώβου μπαίνει ο Πατριάρχης στο Ιερό Βήμα του Καθολικού και κάθεται στον πατριαρχικό θρόνο. Από αυτό το σημείο περνάνε και ασπάζονται το χέρι του Πατριάρχη οι εκπρόσωποι των Αρμενίων, των Αράβων, των Κοπτών και άλλων για να τους δοθεί το Άγιο Φως. Σύμφωνα με τα προνόμια, αν δεν ασπαστούν το χέρι του Ορθόδοξου Πατριάρχη δεν έχουν το δικαίωμα να λάβουν το Άγιο Φως από τα χέρια του. Αμέσως μετά αρχίζει η Ιερή Λιτανεία η οποία περιφέρεται τρεις φορές γύρω από τον Πανάγιο Τάφο και μετά ο Πατριάρχης σταματάει μπροστά στον Πανάγιο Τάφο όπου βρίσκονται και οι επίσημοι.

Μετά τη Λιτανεία αποσφραγίζεται ο Πανάγιος Τάφος και ο Πατριάρχης βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο. Στη συνέχεια, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων λαμβάνει τους σβηστούς πυρσούς και εισέρχεται μαζί με τον Δραγουμάνο των Αρμενίων στο Ιερό Κουβούκλιο. Όλα τα καντήλια είναι σβηστά και υποτίθεται πως τίποτα δεν είναι αναμμένο στον Ιερό Ναό. Έπειτα, ο Πατριάρχης μπαίνει στον Πανάγιο Τάφο για να προσευχηθεί.

Η τέλεσή της αποτελεί προνόμιο του ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Ιεροσολύμων που επαναλαμβάνεται κάθε Μεγάλο Σάββατο μεσημέρι στη λειτουργία της Αναστάσεως, στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού. Την παρακολουθούν χριστιανοί από όλα τα δόγματα αλλά και αλλόθρησκοι.Αν και η πιο συνηθισμένη αναφορά για το «Άγιο Φως» περιλαμβάνει την αυτανάφλεξη των κεριών, εντούτοις, σύμφωνα με μαρτυρίες πιστών, το Άγιο Φως είναι ένα σύνθετο φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται στο θώλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και κατ΄ άλλους έξω από αυτόν. Εμφανίζεται σαν λευκογάλανες οριζόντιες ταινιώδεις αστραπές, περιστρεφόμενες ανταύγειες ή κινούμενες φλόγες που κανείς δεν γνωρίζει από που προέρχονται. Στον Ναό δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα και ηλεκτροφωτισμός. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι πολλές λαμπάδες των πιστών και κανδήλες ανάβουν μόνες τους, ενώ η φλόγα δεν τους καίει τα πρώτα λεπτά. Ορισμένα βίντεο δείχνουν ιερείς ή πιστούς να κινούν το κερί κοντά στα γένια τους ή στα χέρια τους και να μην παθαίνουν τίποτα.

Το Άγιο Φως, αμέσως μετά την αφή του, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων το μεταδίδει στους εκπροσώπους άλλων εκκλησιών και στους πιστούς που παρευρίσκονται στον Ναό του Παναγίου Τάφου. 

Το 1988 μετά από πρωτοβουλία του Ιάκωβου Οικονομίδη, ιδιοκτήτη ταξιδιωτικού πρακτορείου (σήμερα έχει τον τίτλο Μέγας Αρχων Ρεφερενδάριος και έχει χριστεί Μεγαλόσταυρος) και σε συνεργασία με τον Θόδωρο Τσακιρίδη (μετέπειτα πρόεδρο των Ολυμπιακών Αερογραμμών) και με τον έξαρχο Ειρηναίο (μετέπειτα πατριάρχη Ιεροσολύμων) καθιερώθηκε η μεταφορά του Αγίου Φωτός στην Ελλάδα με αεροπλάνο αμέσως μετά τη λήψη του από τον Πανάγιο Τάφο. Την οργάνωση της μεταφοράς του Αγίου Φωτός ανέλαβε το ταξιδιωτικό γραφείο του Ιάκωβου Οικονομίδη Ζ Tours από το 1988 έως το 2002 (με εξαίρεση το 1988), καθώς στη συνέχεια την οργάνωση της μεταφοράς ανέλαβε το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Φέτος, το Άγιο Φως θα το μεταφέρει από το Ισραήλ στην Αθήνα ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κυριάκος Γεροντόπουλος, και αναμένεται να φτάσει στις 18.30 το απόγευμα, όπου θα γίνει η τελετή υποδοχής με «τιμές αρχηγού κράτους». Αμέσως μετά την άφιξή του, δύο αεροσκάφη θα αναχωρήσουν προς περιοχές του Αιγαίου και του Ιονίου, μεταφέροντας το Άγιο Φως σε Ιωάννινα, Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Μύκονο, Σάμο, Κω, Μυτιλήνη με προγραμματισμένη ώρα άφιξης στον τελευταίο προορισμό για κάθε τομέα, κατά προσέγγιση τις 22:30.

Παράλληλα, προκειμένου να γίνει η μεταφορά και σε άλλους προορισμούς- Ηράκλειο, Χίο, Σαντορίνη, Καβάλα και Θεσσαλονίκη- μετατίθεται αργότερα, κατά μία περίπου ώρα, η αναχώρηση σε προγραμματισμένες αεροπορικές πτήσεις. Έτσι, από τα αεροδρόμια φθάνει στις πόλεις της επικράτειας και από εκεί, στις εκκλησίες, για να φωτίσει την Ανάσταση του Κυρίου και να φτάσει από χέρι σε χέρι σε κάθε σπίτι.