Πηγή: Δήμος Αρταίων
Πριν από 73 χρόνια, την Κυριακή 20 Απριλίου του 1941 ήταν και τότε Πάσχα. Ένα Πάσχα «μαύρο» για την Ελλάδα, αφού το απόγευμα της Κυριακής ο στρατηγός Τσολάκογλου αντίθετα με τις διαταγές υπέγραψε στο Μέτσοβο την πρώτη συνθήκη παράδοσης της χώρας στους ναζί. Στην Άρτα το μεσημέρι του Μ.Σαββάτου ξεκίνησε ο ανηλεής βομβαρδισμός της πόλης από την Γερμανική αεροπορία, ένα γεγονός που σημάδεψε ανεξίτηλα την μνήμη όλων των Αρτινών που το έζησαν.
Ο αείμνηστος Δήμαρχος Αρταίων Κώστας Βάγιας στο βιβλίο του «Η Άρτα του πολέμου και της κατοχής» που εκδόθηκε το 2004 από τον Μ/Φ Σκουφάς, περιγράφει τον τριήμερο βομβαρδισμό της πόλης μέσα από «Το ημερολόγιο των ημερών της κατοχής του Πατέρα Σταύρου Παπαχρήστου» που διέσωσε και μέσα από το βιβλίο του έφερε στην δημοσιότητα. Ο Κώστας Βάγιας στο κεφάλαιο του βιβλίο του που αναφέρεται στον βομβαρδισμό της πόλης γράφει:
Πριν από 73 χρόνια, την Κυριακή 20 Απριλίου του 1941 ήταν και τότε Πάσχα. Ένα Πάσχα «μαύρο» για την Ελλάδα, αφού το απόγευμα της Κυριακής ο στρατηγός Τσολάκογλου αντίθετα με τις διαταγές υπέγραψε στο Μέτσοβο την πρώτη συνθήκη παράδοσης της χώρας στους ναζί. Στην Άρτα το μεσημέρι του Μ.Σαββάτου ξεκίνησε ο ανηλεής βομβαρδισμός της πόλης από την Γερμανική αεροπορία, ένα γεγονός που σημάδεψε ανεξίτηλα την μνήμη όλων των Αρτινών που το έζησαν.Ο αείμνηστος Δήμαρχος Αρταίων Κώστας Βάγιας στο βιβλίο του «Η Άρτα του πολέμου και της κατοχής» που εκδόθηκε το 2004 από τον Μ/Φ Σκουφάς, περιγράφει τον τριήμερο βομβαρδισμό της πόλης μέσα από «Το ημερολόγιο των ημερών της κατοχής του Πατέρα Σταύρου Παπαχρήστου» που διέσωσε και μέσα από το βιβλίο του έφερε στην δημοσιότητα. Ο Κώστας Βάγιας στο κεφάλαιο του βιβλίο του που αναφέρεται στον βομβαρδισμό της πόλης γράφει:
«Ο Αιδεσιμότατος Αρχιερατικός επίτροπος Σταύρος Παπαχρήστος είναι για την εποχή του ένας μορφωμένος Ιερέας με μεγάλη αποδοχή από την κοινωνία της Άρτας. Με την εμπειρία που έχει αποκομίσει από τα πολεμικά γεγονότα καταλαβαίνει ότι το μέτωπο κατά της Γερμανίας έχει πέσει και είναι ζήτημα ημερών ολόκληρη η Ελλάδα να κατακτηθεί από τον Γερμανικό Στρατό. Αρχίζει λοιπόν να καταγράφει στις τελευταίες σελίδες του Ιερού Ευαγγελίου του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου το ημερολόγιο της κατάκτησης… Στην Άρτα και κατά τη διάρκεια των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας άρχισε σκληρός βομβαρδισμός, όπως και σε άλλες πόλεις της χώρας μας, ως αποτέλεσμα πιέσεων για την ταχεία συνθηκολόγηση…
Στις 20 Απριλίου το απόγευμα ο στρατηγός Τσολάκογλου, διοικητής του Γ΄ Σώματος Στρατού και αρχαιότερος από τους σωματάρχες, με τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων και την πολιτική στήριξη του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα, υπέγραψε στο χωριό Βοτονόσι το πρώτο σύμφωνο συνθηκολόγησης του εναπομείναντος ελληνικού στρατού. Την επομένη στα Ιωάννινά υπογράφηκε δεύτερο πρωτόκολλο παράδοσης με δυσμενέστερους όρους από τον πρώτο.»
Στις 20 Απριλίου το απόγευμα ο στρατηγός Τσολάκογλου, διοικητής του Γ΄ Σώματος Στρατού και αρχαιότερος από τους σωματάρχες, με τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων και την πολιτική στήριξη του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα, υπέγραψε στο χωριό Βοτονόσι το πρώτο σύμφωνο συνθηκολόγησης του εναπομείναντος ελληνικού στρατού. Την επομένη στα Ιωάννινά υπογράφηκε δεύτερο πρωτόκολλο παράδοσης με δυσμενέστερους όρους από τον πρώτο.»
Το χρονικό του βομβαρδισμού της Άρτας όπως περιγράφεται στο ημερολόγιο του παπά Σταύρου Παπαχρήστου έχει ως εξής:
«9η Απριλίου 1941: Κατελήφθη η Θεσσαλονίκη υπό των Γερμανών.
17η Απριλίου 1941: Ημέρα Μεγάλη Πέμπτην, ήλθον εντάυθα Γερμανικά αεροπλάνα προς ανίχνευσιν καθώς και την επομένην Μεγάλη Παρασκευήν.
19η Απριλίου 1941: Μέγα Σάββατον. Περί ώραν 2 και ½ μ.μ. ήλθον 39 Γερμανικά αεροπλάνα και εβομβάρδισαν την πόλιν. Επειδή ήτο Μέγα Σάββατον και οι άνθρωποι των πέριξ χωρίων ήλθον εις την αγοράν διά ψώνια του Πάσχα, ήτο πλήθος λαού εις την αγοράν.
Ο βομβαρδισμός άγριος συνέχισεν επί τρείς ώρας. Ο κόσμος καταρτομγμένος έφυγε εις τα γύρω χωριά, όσοι δε έμειναν εις την πόλιν συνεκετρώθηκαν εις το φρούριον δια να προφυλαχθούν. Άνω των δύο χιλιάδων (2.000) ατόμων, συνεκεντρώθησαν εκεί. Την επομένην του Πάσχα εσυνεχίσθη άγριος βομβαρδισμός από Ιταλικά και Γερμανικά αεροπλάνα, έπεσαν σπίτια πολλά, αλλά οι άνθρωποι έφυγαν και έτσι δεν ήσαν θύματα.
Οι συγκεντρωμένοι εις το φρούριον 2.000 ψυχές ήσαν έντρομοι εγώ δε, έκαμον ευλογητόν και έψαλλα την ώραν εκείνην παράκλησιν εις την οποίαν προσηύχοντο και οι Εβραίοι και Τούρκοι που συνευρίσκοντο εκεί.
Την πρωϊαν του Πάσχα εγώ είχον ματαβεί εις τον Ιερόν Ναόν της Αγίας Σοφίας διά να γίνει η Ανάστασις εις τας 9 το πρωί, διότι αυτή ήτο η διαταγή της Ιεράς Συνόδου, να μη γίνει το Σάββατο βράδυ, λόγω περιστάσεων. Εις την εκκλησίαν την ημέραν ταύτην ουδείς προσήλθεν, ούτε οι ψάλται παρά μόνον δύο Χριστιανοί, ο Γεώργιος Κόκορας εκ Ζαγορίου και Παναγιώτης Βλάχος. Εγώ διάβασα μόνον τον Όρθρον της Αναστάσεως και έκαμα μετά την απόλυσιν. Τα αεροπλάνα ήρχισαν άγριον βομβαρδισμόν από βαθειάς νυκτός. Ένα αεροπλάνον Γερμανικόν κατερρίφθη υπό του αντιαεροπορικού και εφονεύθησαν και οι τέσσαρες Γερμανοί αεροπόροι, κατεπλάκωσεν όμως και εφόνευσεν ένα Έλληνα Στρατιώτην διότι έπεσεν εις το μυλαύλακα, όπισθεν του Γυμνασίου Άρτης.
21η Απριλίου 1941: Ημέρα Δευτέρα του Πάσχα. Ο βομβαρδισμός ήρχισεν άγριος από πρωίας. Εγώ μετά του Σεβ. Μητροπολίτου Άρτης κ. Σπυρίδωνος και πολλών άλλων υπαλλήλων και πολιτών ευρισκόμεθα μέχρι της 1ης μ.μ. εις το υπόγειον της οικίας Μάτσου εις το Μονοπωλιό, εκεί όπου ήτο το Τηλεγραφείον τότε. Κατά το διάστημα αυτό ήλθεν είδησις εξ Ιωαννίνων ότι έγινε ανακωχή. Ο βομβαρδισμός έπαυσεν προς στιγμήν. Το απόγευμα όμως περί ώραν 3ην μετέβην εις αγοράν, αλλά μόλις εσήμανε συναγερμός έτρεξα εις το καταφύγιον οικίας Ζέρβα. Μόλις δε έβαλα το πόδι μέσα ήρχισεν άγριος βομβαρδισμός ο οποίος συνεπλήρωσε την καταστροφήν σχεδόν το 1/3 της πόλεως. Κατά τον βομβαρδισμόν αυτόν εκινδύνευσα να φονευθώ. Η βόμβα έπεσε εις ολίγων μέτρων απόστασιν. Ολόκληρος μεσότοιχος έπεσε επάνω μου, αλλά ευτυχώς ετραυματίσθην ελαφρώς εις την κεφαλήν.
17η Απριλίου 1941: Ημέρα Μεγάλη Πέμπτην, ήλθον εντάυθα Γερμανικά αεροπλάνα προς ανίχνευσιν καθώς και την επομένην Μεγάλη Παρασκευήν.
19η Απριλίου 1941: Μέγα Σάββατον. Περί ώραν 2 και ½ μ.μ. ήλθον 39 Γερμανικά αεροπλάνα και εβομβάρδισαν την πόλιν. Επειδή ήτο Μέγα Σάββατον και οι άνθρωποι των πέριξ χωρίων ήλθον εις την αγοράν διά ψώνια του Πάσχα, ήτο πλήθος λαού εις την αγοράν.
Ο βομβαρδισμός άγριος συνέχισεν επί τρείς ώρας. Ο κόσμος καταρτομγμένος έφυγε εις τα γύρω χωριά, όσοι δε έμειναν εις την πόλιν συνεκετρώθηκαν εις το φρούριον δια να προφυλαχθούν. Άνω των δύο χιλιάδων (2.000) ατόμων, συνεκεντρώθησαν εκεί. Την επομένην του Πάσχα εσυνεχίσθη άγριος βομβαρδισμός από Ιταλικά και Γερμανικά αεροπλάνα, έπεσαν σπίτια πολλά, αλλά οι άνθρωποι έφυγαν και έτσι δεν ήσαν θύματα.
Οι συγκεντρωμένοι εις το φρούριον 2.000 ψυχές ήσαν έντρομοι εγώ δε, έκαμον ευλογητόν και έψαλλα την ώραν εκείνην παράκλησιν εις την οποίαν προσηύχοντο και οι Εβραίοι και Τούρκοι που συνευρίσκοντο εκεί.
Την πρωϊαν του Πάσχα εγώ είχον ματαβεί εις τον Ιερόν Ναόν της Αγίας Σοφίας διά να γίνει η Ανάστασις εις τας 9 το πρωί, διότι αυτή ήτο η διαταγή της Ιεράς Συνόδου, να μη γίνει το Σάββατο βράδυ, λόγω περιστάσεων. Εις την εκκλησίαν την ημέραν ταύτην ουδείς προσήλθεν, ούτε οι ψάλται παρά μόνον δύο Χριστιανοί, ο Γεώργιος Κόκορας εκ Ζαγορίου και Παναγιώτης Βλάχος. Εγώ διάβασα μόνον τον Όρθρον της Αναστάσεως και έκαμα μετά την απόλυσιν. Τα αεροπλάνα ήρχισαν άγριον βομβαρδισμόν από βαθειάς νυκτός. Ένα αεροπλάνον Γερμανικόν κατερρίφθη υπό του αντιαεροπορικού και εφονεύθησαν και οι τέσσαρες Γερμανοί αεροπόροι, κατεπλάκωσεν όμως και εφόνευσεν ένα Έλληνα Στρατιώτην διότι έπεσεν εις το μυλαύλακα, όπισθεν του Γυμνασίου Άρτης.
21η Απριλίου 1941: Ημέρα Δευτέρα του Πάσχα. Ο βομβαρδισμός ήρχισεν άγριος από πρωίας. Εγώ μετά του Σεβ. Μητροπολίτου Άρτης κ. Σπυρίδωνος και πολλών άλλων υπαλλήλων και πολιτών ευρισκόμεθα μέχρι της 1ης μ.μ. εις το υπόγειον της οικίας Μάτσου εις το Μονοπωλιό, εκεί όπου ήτο το Τηλεγραφείον τότε. Κατά το διάστημα αυτό ήλθεν είδησις εξ Ιωαννίνων ότι έγινε ανακωχή. Ο βομβαρδισμός έπαυσεν προς στιγμήν. Το απόγευμα όμως περί ώραν 3ην μετέβην εις αγοράν, αλλά μόλις εσήμανε συναγερμός έτρεξα εις το καταφύγιον οικίας Ζέρβα. Μόλις δε έβαλα το πόδι μέσα ήρχισεν άγριος βομβαρδισμός ο οποίος συνεπλήρωσε την καταστροφήν σχεδόν το 1/3 της πόλεως. Κατά τον βομβαρδισμόν αυτόν εκινδύνευσα να φονευθώ. Η βόμβα έπεσε εις ολίγων μέτρων απόστασιν. Ολόκληρος μεσότοιχος έπεσε επάνω μου, αλλά ευτυχώς ετραυματίσθην ελαφρώς εις την κεφαλήν.
…Στο μεταξύ ο αεροπορικός βομβαρδισμός προξένησε στην πόλη σημαντικές ζημιές. Όπως αναφέρει η Νομαρχία της Άρτας σε έγγραφο της προς το Υπουργείο των Εσωτερικών «Συνέπεια του αεροπορικού βομβαρδισμού της πόλεως Άρτης, ποσοστόν υπερβαίνων το 25% των εν αυτή υπαρχόντων κτισμάτων έχουσι ολοσχερώς καταστραφεί, ποσοστόν δε υπαιρβαίνον το 40% έχει υποστεί σημαντικάς ζημιάς ενώ των λοιπών κτισμάτων αι εκ κεράμων στέγαι και οι υαλοπίνακες έχουσι καταστραφεί και χρήζουν, επικείμενου χειμώνος, αντικαταστάσεως».
Εκτός όμως από τα κτήρια, σημαντικές ζημίες, από τον βομβαρδισμό, αλλά και τις μικροαρπαγές έπαθαν και τα εμπορεύματα των καταστημάτων και τα έπιπλα των σπιτιών.»
Εκτός όμως από τα κτήρια, σημαντικές ζημίες, από τον βομβαρδισμό, αλλά και τις μικροαρπαγές έπαθαν και τα εμπορεύματα των καταστημάτων και τα έπιπλα των σπιτιών.»