Καλημέρα! Πρώτη κυριακάτικη ανασκόπηση του Φεβρουαρίου και θέλω να ευχηθώ καλό μήνα σε όλες και όλους. Δεν είμαι σίγουρος αν πρέπει να σας το πω από τώρα, αλλά αυτή θα είναι μία από τις μεγαλύτερες αναρτήσεις μου. Ελπίζω να μην σας αποθάρρυνα! Κάθε Κυριακή έχουμε πολλά να πούμε, αλλά οι εξελίξεις της τελευταίας εβδομάδας είναι πάρα πολλές και πολύ σημαντικές. Πάμε λοιπόν να τις δούμε.
Και ξεκινώ με τους αγρότες μας. Για εμάς δεν υπάρχει «αγροτικό μέτωπο». Το μόνο μέτωπο που έχει η κυβέρνηση είναι με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι του πρωτογενούς τομέα παραγωγής. Τους ακούμε, τους σεβόμαστε και λαμβάνουμε συνεχώς μέτρα στήριξής τους, αναγνωρίζοντας την αγωνία τους για το αύριο λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής από την ενεργειακή/κλιματική κρίση, αλλά και λόγω των ισχυρών γεωπολιτικών κλυδωνισμών που επηρεάζουν καταλυτικά τον αγροτικό τομέα και τα συστήματα παραγωγής τροφίμων συνολικότερα. Γι’ αυτό και από το 2019 μειώσαμε τους φορολογικούς και ασφαλιστικούς συντελεστές, δώσαμε κίνητρα για περαιτέρω μείωση της φορολογίας για τα συνεταιριστικά σχήματα και ενεργοποιήσαμε το μέτρο της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο για το 2022 και 2023. Ακόμη, μειώσαμε τον ΦΠΑ στις ζωοτροφές, στα λιπάσματα και στα αγροτικά μηχανήματα και απορροφήσαμε τις μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, ενώ οι συνολικές αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ από το 2019 μέχρι σήμερα υπερβαίνουν το 1 δισ. ευρώ. Τι επιπλέον ανακοινώσαμε λοιπόν αυτή την εβδομάδα; Αναγνωρίζοντας ότι το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι αγρότες είναι το ενεργειακό κόστος, καταφέραμε να προσφέρουμε ένα γενναιόδωρο πακέτο 8 μέτρων, το οποίο περιλαμβάνει: την επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο και για το 2024, έκπτωση κατά 10% στα τιμολόγια της ΔΕΗ για τους κρίσιμους καλλιεργητικούς μήνες του έτους, δεκαετή ρύθμιση χρεών όλων των οργανισμών εγγείων βελτιώσεων της χώρας και κρατική κάλυψη του 75% των χρεών ειδικά στην Θεσσαλία, την επιδότηση μικρών αγροτικών φωτοβολταϊκών αλλά και ειδικά κίνητρα με μειωμένα ενεργειακά κόστη για τα σχήματα της Συμβολαιακής γεωργίας που συνάπτουν μακροχρόνια συμβόλαια με τη ΔΕΗ, και μείωση του ενεργειακού κόστους για την αγροτική άρδευση με το πρόγραμμα Απόλλων -το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακού συμψηφισμού με παραγωγή καθαρής ενέργειας.
Αυτά τα μέτρα είχα την ευκαιρία να τα ανακοινώσω την Παρασκευή από το βήμα της Βουλής. Την Τρίτη, ανακοινώσαμε την επιτάχυνση της εκταμίευσης των τελικών αποζημιώσεων στη Θεσσαλία, δίνοντας τη δυνατότητα να κατατεθούν αιτήσεις πλημμυροπαθών έως τέλος Φεβρουαρίου για επιπρόσθετα 5.000-10.000 ευρώ, αναλόγως της ζημιάς που υπέστησαν. Η ειδική πλατφόρμα arogi.gov.gr για το β’ κύκλο θα έχει ανοίξει έως την Τρίτη. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, σε σύνολο περίπου 31.000 δηλώσεων, έχουν υποβληθεί από τους δικαιούχους μόλις 4.400 φάκελοι ώστε να καταβληθούν τα χρήματα. Επίσης, ανακοινώσαμε ότι οι αγρότες που έχουν πληγεί από τον Daniel θα έχουν δύο χρόνια πλήρη αναστολή πληρωμών, με συνέχιση της παροχής ρεύματος -η σχετική τροπολογία κατατέθηκε στη Βουλή, ομολογώ με καθυστέρηση- και έπειτα θα τεθεί σε λειτουργία μια πενταετής ρύθμιση των υποχρεώσεων -συμπεριλαμβανομένων και των παλαιών οφειλών- με μηδενικό επιτόκιο. Δηλαδή πρόκειται για μια επταετή ρύθμιση, που θα ολοκληρωθεί το 2030.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό, το βλέπετε να εκδηλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Το συζητήσαμε στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, συμφωνώντας ότι η στήριξη των αγροτών αποτελεί αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα της ΕΕ με φόντο την νέα φιλοπεριβαλλοντική ΚΑΠ.
Να έρθω τώρα στο ζήτημα της εξεταστικής στα Πανεπιστήμια, που εξαιτίας των καταλήψεων σε ορισμένα τμήματα κινδύνευε να χαθεί. Χαιρετίζω την απόφαση των Πρυτάνεων να προχωρήσουν σε ένα απαραίτητο μέτρο: όπου συνεχίζονται οι καταλήψεις, γιατί σε αρκετά τμήματα τερματίστηκαν, οι εξετάσεις να γίνουν εξ αποστάσεως.
Οι καθηγητές των ΑΕΙ έχουν υποχρέωση και ευθύνη να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα των ψηφιακών εξετάσεων, ώστε να εγγυηθούν και να προστατεύσουν το δικαίωμα των φοιτητών να μην χαθεί η εξεταστική του Φεβρουαρίου. Ακούω μια κριτική περι του «αδιάβλητου» των τηλέ-εξετάσεων, όμως ας είμαστε ειλικρινείς, πρώτοι οι ίδιοι οι καθηγητές γνωρίζουν ότι αντικειμενικά δεν υπάρχει κανένα σύστημα εξετάσεων που να είναι πλήρως αδιάβλητο. Υπάρχουν τρόποι να γίνουν έγκυρες εξετάσεις και στην εποχή του chat gpt αρκεί να υπάρχει θέληση. Επομένως εκλαμβάνω αυτά τα επιχειρήματα ως προφάσεις κάποιων -ελπίζω λίγων- καθηγητών που δεν σκέφτονται ως ακαδημαϊκοί δάσκαλοι που αγωνιούν για το συμφέρον των φοιτητών τους. Και να σκεφτούν και κάτι ακόμη: υπάρχουν φοιτητές που περιμένουν με αγωνία να ολοκληρώσουν τις σπουδές τώρα τον Φεβρουάριο γιατί έχουν ήδη άλλες ανειλημμένες υποχρεώσεις. Είναι αδιανόητο κάποιες μειοψηφίες να στερούν την πρόοδο αυτών των φοιτητών και να βρίσκουν μάλιστα υποστήριξη και από καθηγητές, όταν υπάρχει η εναλλακτική των ψηφιακών εξετάσεων που δοκιμάστηκε και στην πανδημία.
Θα το ξαναπώ - η πολιτική μας, και η προσωπική μου προτεραιότητα, είναι η στήριξη του δημόσιου Πανεπιστημίου που παρά τις δυσκολίες, πιστεύω ότι σήμερα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι ήταν πριν από τέσσερα χρόνια. Επιτρέψτε μου να αναφέρω ένα μόνο στοιχείο - το ύψος της χρηματοδότησης. Σήμερα, μαζί με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, διαθέτουμε πάνω από 1 δισ. ευρώ για την ανώτατη εκπαίδευση, όταν έως το 2019 οι πόροι δεν ξεπερνούσαν τα 200 εκ. ευρώ, ενώ αυξήσεις έχουν δει και οι καθηγητές των ΑΕΙ.
Θέλω να επισημάνω και το εξής: η οικονομική στήριξη είναι δεδομένη, όμως και οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να προχωρούν. Γι’ αυτό και το νομοσχέδιο για την ενίσχυση του δημόσιου Πανεπιστημίου και την ίδρυση μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων θα ψηφιστεί πριν το τέλος Φεβρουαρίου, ώστε να πάψει η Ελλάδα να αποτελεί μια αναχρονιστική εξαίρεση, όχι μόνο στην ΕΕ, αλλά παγκοσμίως.
Συνεχίζω με τη νέα αύξηση του κατώτατου μισθού. Η είδηση εδώ είναι πως τη φέρνουμε νωρίτερα, να ισχύσει δηλαδή από την 1η Απριλίου, ώστε να ωφεληθούν και οι εργαζόμενοι που δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις. Κατατέθηκε ήδη η ρύθμιση για να ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να ολοκληρωθούν μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Έτσι, το αργότερο έως τις 22 Μαρτίου θα υποβληθεί η σχετική εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο. Στόχος μας είναι να πετύχουμε να έχουμε εντός της τετραετίας ως κατώτατο μισθό τα 950 ευρώ. Με την ευκαιρία, να αναφέρω πως ξεκίνησε να εφαρμόζεται η ρύθμιση για το «ξεπάγωμα» των τριετιών -ήδη καταβλήθηκε η προσαύξηση σε χιλιάδες μισθωτούς που δικαιούνται επίδομα προϋπηρεσίας.
Δεν θα σταματήσουμε να υλοποιούμε πολιτικές για τη στήριξη των εργαζομένων αλλά και για την επανένταξη ανέργων στην αγορά εργασίας. Και χαίρομαι που οι προσπάθειές μας αποδίδουν. Η ανεργία έπεσε στο 9,2% τον Δεκέμβριο 2023, δηλαδή 3 μονάδες (!) χαμηλότερη από τον Δεκέμβριο 2022. Στις γυναίκες μειώθηκε κατά 4,5 μονάδες από πέρυσι και είναι στο 11,7%, ενώ στους νέους έπεσε 8,1 μονάδες (!!) από πέρυσι, στο 22,3%. Συνολικά, το 2023 δημιουργήθηκαν 102 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και οι άνεργοι ήταν 146 χιλιάδες λιγότεροι. Σε αυτά τα αποτελέσματα, καθοριστική είναι η συμβολή των προγραμμάτων της ΔΥΠΑ που μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024 περιλαμβάνουν δράσεις για 115.500 άτομα εκτός απασχόληση, συνολικής αξίας άνω του ενός δισ. ευρώ με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: την τριετία 2020-2023 στα προγράμματα της ΔΥΠΑ συμμετείχαν 143.971 άνεργοι, ενώ μεταξύ 2015-2019 μόλις 42.000. Επιβεβαίωση της βελτίωσης είναι και ο σχεδόν τριπλασιασμός του ποσοστού των επιχειρήσεων -από το 15,6% το 2020 στο 45% το 2023- που αποτιμούν ως ικανοποιητικές τις υπηρεσίες της ΔΥΠΑ.
Αλλάζω θέμα, για να περάσω στην Υγεία και στην καταλυτικής σημασίας για το ΕΣΥ, αλλά πρωτίστως για τους ασθενείς, Ενιαία Ψηφιακή Λίστα Χειρουργείων που τέθηκε σε εφαρμογή από την Πέμπτη. Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας που λειτουργεί στην ΗΔΙΚΑ απεικονίζεται η σειρά προτεραιότητας των προς εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων στα Νοσοκομεία με στόχο τη μείωση του χρόνου αναμονής των ασθενών. Και όπως δεσμεύτηκα, αυξάνονται αναδρομικά από 1ης Ιανουαρίου 2024 κατά 20% οι αποζημιώσεις για τις εφημερίες των γιατρών του ΕΣΥ. Η σχετική διάταξη κατατέθηκε σε διαβούλευση. Εκτός από τη βελτίωση των υποδομών, θα συνεχίσουμε να βελτιώνουμε -όσο μας το επιτρέπει η οικονομία- και τις απολαβές του ιατρικού προσωπικού.
Στα νεότερα τώρα ως προς το μεταναστευτικό. Αξιοσημείωτη ήταν η μείωση των αφίξεων αιτούντων άσυλο τον Ιανουάριο. Συνολικά είχαμε μείωση 30% στις αφίξεις σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2023 και 70% από τον Σεπτέμβριο του 2023. Η μεταναστευτική πίεση έχει υποχωρήσει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, στον Έβρο και, δευτερευόντως, στο νότιο-ανατολικό Αιγαίο χάρη στην απόδοση της πίεσης που ασκήσαμε για καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές αλλά και τους αυξημένους ελέγχους στα σύνορα μας.
Περνάω τώρα σε μια άλλη σημαντική εξέλιξη. Εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η πιλοτική εφαρμογή του «Εργαλείου Μείωσης των Εκκρεμών Υποθέσεων» στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης, ένα ακανθώδες ζήτημα που επείγει να αντιμετωπιστεί γιατί θίγει το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρόνου.
Τι είναι αυτό το εργαλείο; Δεν είναι τίποτα άλλο πάρα καινοτόμες μέθοδοι για την αποσυμφόρηση των μεγαλύτερων πρωτοδικείων της χώρας και την πρόληψη των καθυστερήσεων στην απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Στο έργο συμμετέχουν Ευρωπαίοι εμπειρογνώμονες, στελέχη του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ειδικοί τεχνικοί σύμβουλοι, Δικαστές και Δικαστικοί Υπάλληλοι, με αρωγό την αρμόδια επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Θα παραμείνω στη Θεσσαλονίκη για ένα άλλο κρίσιμο θέμα που αφορά τη ζωή της πόλης. Ύστερα από 17 χρόνια, δόθηκαν πάλι στην κυκλοφορία τα τμήματα της Εγνατίας και της Βενιζέλου που παρέμειναν κλειστά λόγω των έργων του Μετρό. Οι δύο κεντρικοί δρόμοι επανήλθαν στη μορφή που είχαν πριν ξεκινήσουν οι εργασίες για το Μετρό με τρεις λωρίδες ανά κατεύθυνση στην Εγνατία και τρεις λωρίδες σε όλο το μήκος της Βενιζέλου. Η εξέλιξη αυτή, μετά από μια μακροχρόνια ταλαιπωρία, μας φέρνει πιο κοντά στην παράδοση του έργου. Οδηγοί και πεζοί θα έχουν διαπιστώσει ήδη τη μεγάλη αλλαγή στις καθημερινές μετακινήσεις τους, μια αλλαγή που σηματοδοτεί και την είσοδο στην τελική φάση του εμβληματικού αυτού έργου που θα δώσει νέα πνοή στη Θεσσαλονίκη.
Μια ακόμη «πονεμένη» ιστορία -η Αμβρακία Οδός, στο άλλο άκρο της Ελλάδας- έλαβε τέλος μετά από τις συστηματικές προσπάθειες της κυβέρνησής μας για να ξεμπλοκάρει το έργο, διαχρονικό αίτημα τριών Περιφερειών: της Δυτικής Ελλάδος, της Ηπείρου, αλλά και των Ιονίων Νήσων. Παραδόθηκε λοιπόν στην κυκλοφορία ο υπερσύγχρονος αυτοκινητόδρομος σχεδόν 50 χιλιομέτρων Αμβρακία-Άκτιο, προϊόν της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ένας δρόμος που περιορίζει κατά 45 λεπτά την πρόσβαση στη Λευκάδα αλλά και στην Πρέβεζα, ανοίγοντας καινούργιες αναπτυξιακές προοπτικές για μία πανέμορφη περιοχή της Ελλάδος η οποία σε μεγάλο βαθμό παρέμενε αναξιοποίητη. Αυτό σημαίνει περισσότερες θέσεις απασχόλησης και καλύτερα εισοδήματα για τους πολίτες. Ίσως δεν το ξέρουν πολλοί, αλλά στην περιοχή κατασκευάζεται ένα ακόμη εμβληματικό έργο, η μονάδα αντλησοταμίευσης Αμφιλοχίας, η μεγαλύτερη επένδυση αποθήκευσης ενέργειας στην Ελλάδα, ύψους 650 εκ. ευρώ, εκ των οποίων τα 250 από το Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται για ένα έργο πρωτοποριακό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που έχει στόχο την υποστήριξη της περαιτέρω διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ το εργοτάξιο και ομολογώ εντυπωσιάστηκα.
Ακούω συχνά να λέγεται ότι στην Ελλάδα μερικά πράγματα -όπως η παραοικονομία για παράδειγμα- δεν πρόκειται να αλλάξουν. Όμως λέγεται και κάτι ακόμα: ποτέ μην λες ποτέ. Γιατί σύμφωνα με μελέτη του ΔΝΤ, η λεγόμενη «γκρίζα» οικονομία στην Ελλάδα, μια διαχρονική παθογένεια της χώρας μας που είχε φτάσει το 30% του ΑΕΠ το 2013, μειώθηκε στο 16% το 2021! Η μεγαλύτερη υποχώρηση καταγράφεται στην Αττική και στην Κρήτη.
Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ αποδίδουν ευθέως αυτήν την πρόοδο στην εκτεταμένη ψηφιοποίηση στη χώρα μας και υπολογίζουν ότι η αύξηση της πρόσβασης στο Διαδίκτυο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες οδηγεί κατά μέσο όρο σε μείωση της άτυπης οικονομίας κατά περίπου 4 ποσοστιαίες μονάδες.
Επιβράβευση της κυβερνητικής πολιτικής στην οικονομία αλλά και επιτυχία όλων των Ελλήνων και των Ελληνίδων αποτελεί και η πρόσφατη έκδοση του 10ετούς ομολόγου. Βγήκαμε στις αγορές να δανειστούμε 4 δισ. ευρώ -το μεγαλύτερο ποσό από το 2010- και οι επενδυτές μάς πρόσφεραν το ποσό ρεκόρ των 35 δισεκατομμυρίων (!) με το χαμηλότερο επιτόκιο δανεισμού για 10ετές, γύρω στο 3,5%.
Επιτυχής ήταν και η διάθεση από το ΤΑΙΠΕΔ μετοχών του Αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος». Το ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον υπερκάλυψε κατά 12 φορές την προσφορά, ανεβάζοντας τα συνολικά έσοδα του Δημοσίου στα 785 εκ. ευρώ. Η εισαγωγή του Αεροδρομίου στο ελληνικό χρηματιστήριο συνιστά ένα ακόμη βήμα μπροστά για την ελληνική οικονομία και ενισχύει σημαντικά την ελληνική κεφαλαιαγορά. Έρχεται μάλιστα σε συνέχεια πολλών άλλων πρωτοβουλιών το τελευταίο 7μηνο, όπως η αποεπένδυση από την Eurobank, την Alpha και την Εθνική Τράπεζα, η διάθεση μετοχών της HELLENiQ energy, οι συμβάσεις παραχώρησης περιφερειακών λιμένων (Ηράκλειο, Καβάλα, Βόλος) και η σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού. Όλες αυτές οι κινήσεις βρήκαν πολύ θετική ανταπόκριση από τους επενδυτές και τις αγορές, γεγονός που δείχνει την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική οικονομία.
Πιο πρόσφατη απόδειξη η απόφαση των ομίλων Inter IKEA και Fourlis να δημιουργήσουν στον Ασπρόπυργο ένα υπερσύγχρονο διεθνές κέντρο διανομής προϊόντων, 50.000 τετραγωνικών μέτρων και κόστους 70 εκ. ευρώ. Το νέο κέντρο θα εφοδιάζεται και μέσω του λιμανιού του Πειραιά και θα εξυπηρετεί τις αγορές της ανατολικής Μεσογείου, καλύπτοντας σε πρώτη φάση τις ανάγκες των καταστημάτων IKEA σε Ελλάδα, Βουλγαρία, Ιορδανία, Ισραήλ και Κύπρο. Θα δημιουργηθούν περίπου 100 μόνιμες θέσεις εργασίας και υψηλής ειδίκευσης στα πεδία της μηχανογράφησης, της ανάλυσης δεδομένων, των logistics και της τεχνητής νοημοσύνης.
Τέλος, με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, θέλω να θυμίσω αυτό που λένε οι επιστήμονες: ότι το 40-50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί με μέτρα υγιεινής διατροφής και διαβίωσης, όπως η αποφυγή/διακοπή του καπνίσματος, του αλκοόλ και της ζάχαρης, η μεσογειακού τύπου διατροφή σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση. Όμως μαζί με την πρόληψη, πολύ μεγάλη σημασία έχει και η έγκαιρη διάγνωση. Στη χώρα μας, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραμμα δωρεάν προσυμπτωματικού πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά». Ήδη έχουν διενεργηθεί 302.000 μαστογραφίες και έχουν εντοπιστεί με ευρήματα πάνω από 20.000 γυναίκες, στις οποίες δόθηκε η ευκαιρία να ξεκινήσουν έγκαιρα τη θεραπεία τους με αυξημένες πιθανότητες πλήρους ίασης. Θα ακολουθήσουν ανάλογα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Κλείνω τη σημερινή (ομολογουμένως πολύ εκτεταμένη!) ανασκόπηση με μια είδηση που αφορά ένα ιδιαίτερο τοπόσημο πολιτισμού: το νέο αρχαιολογικό μουσείο της αρχαίας Μεσσήνης, για το οποίο εργάστηκε παθιασμένα ο αείμνηστος Πέτρος Θέμελης, αυτός ο φωτισμένος αρχαιολόγος που χάσαμε αιφνιδίως τον περασμένο Οκτώβριο. Εγκρίθηκε προ ημερών ομόφωνα από το Συμβούλιο Μουσείων του Υπουργείου Πολιτισμού η μουσειολογική προμελέτη για το νέο κτίριο με καθαρό εκθεσιακό χώρο 1000 τ.μ . Θα ανεγερθεί μεταξύ του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μεσσήνης και του παλαιού μουσείου, το οποίο πια δεν αρκεί για να στεγάσει τον τεράστιο πλούτο από τις ανασκαφές που έκανε πάνω από τρεις δεκαετίες στην περιοχή ο καθηγητής Θέμελης και πριν από αυτόν άλλοι εξέχοντες αρχαιολόγοι. Μιλάμε για 19.000 κινητά ευρήματα!
Δεν θα σας κουράσω άλλο, νομίζω τελικά πως όντως, αυτή ήταν η πιο μακροσκελής ανασκόπηση που έχω κάνει. Όσο κι αν προσπάθησα να την κάνω πιο σύντομη, δεν μου πήγε η καρδιά να αφαιρέσω καμία δράση! Σας ευχαριστώ λοιπόν για τον χρόνο σας, όπως κάνω κάθε βδομάδα, αλλά σήμερα σας ευχαριστώ ακόμη πιο θερμά! Να έχετε μια όμορφη Κυριακή!
